De 6 R’en methode
De zes R’en geven een raamwerk waarmee de rollen, die door stakeholders gespeeld worden rond het gebruik en management van natuurlijke bronnen, nader toegelicht kunnen worden.
Gebruik natuurlijke bronnen
De meeste mensen zullen het er heden ten dage mee eens zijn dat een duurzaam gebruik en management van natuurlijke bronnen verplicht tot een samenwerking tussen de verschillende belanghebbenden.
Helaas ontwikkelt een samenwerking zich niet doordat mensen akkoord gaan en zeggen dat het zo zou moeten. Er zijn vaak aanzienlijke verschillen in macht tussen degenen die de natuurlijke bronnen gebruiken of er mee omgaan en die ze willen managen.
Zwak management-aanpak
Het management van natuurlijke bronnen wordt vaak zwak aangepakt door overheidsinstanties, lokale instituten en ontwikkelingsagentschappen. Deels omdat er een gebrek is aan tools om de rollen van stakeholders en influencers te adresseren en te beoordelen en deels door een gebrek aan capaciteit om veranderingen in de rollen te managen.
Wat ook speelt is, dat het aantal en het bereik van stakeholders- en influencers-groepen, die bezorgd zijn over het management van natuurlijke bronnen, zich verbreedt en de onderlinge verbondenheid toeneemt. Evenredig met de druk en impact op de natuurlijke bronnen op lokaal, nationaal en internationaal niveau.
In zo’n context is het potentieel aan en de kans op een conflict hoog en zijn er tools nodig om de rollen en relaties te onderzoeken en te adresseren. Alleen dan kunnen capaciteiten ontwikkeld worden om de verschillende belangen te verzoenen in de hoop om het slagveld rondom het gebruik van natuurlijke bronnen te transformeren in een gedeeld vermogen om te voldoen aan de uiteenlopende behoeften.
Onbeschaamd politieke benadering
Om een gedeelde besluitvorming mogelijk te maken wordt er een onbeschaamd politieke benadering gevraagd die in staat is om de complexe links te verbinden tussen beleid, markten, instituten en capaciteiten.
Een beoordeling en onderhandeling tussen stakeholders en influencers over hun rollen en de onderlinge relaties is vereist voordat capaciteiten ontwikkeld worden om beleid en instellingen te verbeteren.
Het 6 R’en raamwerk
Het zes R’en raamwerk is erop gericht om het concept van Rollen te operationaliseren door deze uiteen te rafelen in Rechten, Responsibility (verantwoordelijkheid), Revenuen (returns, beloningen en voordelen), Reputatie van de stakeholders en influencers en de Relaties en Ruil (uitwisselingen) tussen de stakeholders- en influencers-groepen. Dit is met name nuttig daar waar de rollen om een heroverweging, een onderhandeling en door-ontwikkeling vragen.
Rollen van stakeholders en influencers zijn in wezen gedragspatronen, routines en reacties, zoals dialogen en scenes in een toneelstuk. Toneelspelers kunnen niet zomaar terugvallen op het verleden en zeggen wat ze willen zeggen. Ze dienen te zeggen wat er staat geschreven.
Evenzo geldt dat voor vertegenwoordigers van een systeem. Of dat nu een gezin, familie, actiegroep, buurtbewoners, organisatie, commercieel bedrijf, overheidsinstantie, instituut of politieke partij is. Ze dienen de desbetreffende belangen te behartigen en deze te verwoorden.
Het uiteenrafelen geeft helderheid en maakt ontwikkeling mogelijk van de aard en doelstellingen van de rollen en de relaties. En – naar verwachting – een identificatie van de capaciteit die nodig is om de verschillende belangen met elkaar te verzoenen.
Praktisch werken
In het praktisch werken met het 6R’en raamwerk – op een white board met een getekende matrix en stickers – is het handig om twee componenten te onderscheiden:
- de beoordeling van de balans tussen de eerste 4 R’en, te weten Rechten, Responsibility (verantwoordelijkheid), Revenuen (returns, beloningen en voordelen), Reputatie, zowel bij en tussen de stakeholders en influencers
- de beoordeling van de status van de 5e en 6e R, Relaties en Ruil (uitwisselingen), tussen de stakeholders en influencers.
De vier eerste R’en kunnen worden gezien als de middelen van met name de stakeholders, maar een verandering en vooruitgang leunt vaak op de kwaliteit van de relaties tussen lokale stakeholders, de lokale politiek en cultuur en de invloed van de druk van buiten.
Het is daarom belangrijk om de analyse en beoordeling van de 4 R’en tezamen te plegen – in plaats van separaat – en deze te doen zowel bij als tussen de stakeholders- en influencers-groepen. Dat is omdat juist de balans tussen de eerste vier R’en een goede indicatie geeft van de onderliggend kracht en machtsstructuren en de actuele stimulansen of desinteresse om te komen tot een duurzaam gebruik van natuurlijke bronnen.
Voorbeelden
Hoge niveaus van Responsibility (verantwoordelijkheid in de vorm van regelgeving) zonder een parallelle toename van stimulansen (returns, revenues and rights) hebben in de praktijk bewezen onwerkbaar te zijn door een gebrek aan handhavingscapaciteit van het regulerend orgaan (vaak de staat).
Private ondernemingen hebben vaak rechten op en inkomsten uit natuurlijke bronnen, maar deze gaan vaak gepaard met een lage – of geen – last van verantwoordelijkheden
De kwaliteit van elke overeenkomst hangt vaak af van de kwaliteit van de relaties van de betrokken stakeholders. En ja, dat is vaak het moeilijkst om te beoordelen.
Analyse van relaties
Relaties tussen stakeholders en influencers kunnen op basis van de volgende factoren beoordeeld worden.
- de kwaliteit van de relatie (i.t.v. goed, matig, conflictueus), afgeleid van de indicatie of een stakeholder intermediair kan / mag zijn bij de onderhandelingsfase van twee conflicterend partijen;
- de sterkte van de relatie, gebaseerd op de frequentie en intensiteit van de contacten;
- de formaliteit in de relatie; bepaalde types informele relaties duiden op een sterk groepsverband waardoor deze hun mening kunnen opleggen aan meer kwetsbare groepen en ervoor kunnen zorgen dat externe interventies minder – geen tastbare invloed opleveren;
- de afhankelijkheid tussen stakeholders in bijvoorbeeld een bedrijfsmatige, financiële, regelgevende, technischer of sociale afhankelijkheid. De sociale bagage – denk bijv. aan de social impacts bond – is wellicht de meest complexe van allemaal
Key stakeholders
Er is vaak een onbalans bij de 6 R’en bij de key stakeholders. Een dialoog rond de eerste, initiële bevindingen dient zich dan te concentreren op issues en vragen zoals:
- wat voor soort balans willen we c.q. streven we na?
- moet het een perfecte overall balans zijn of mag het wat kantelen ten faveure van een bepaald belang of belangen?
Er zijn ook een aantal manieren om de relaties tussen stakeholders en influencers te analyseren en te categoriseren. Die kunnen behulpzaam zijn bij het ontwikkelen van criteria om vooruitgang te boeken voor sterkere banden en relaties.
Relaties categoriseren
Relaties kunnen bijvoorbeeld worden gecategoriseerd naar functie, in termen van services / diensten, juridisch / contractueel, markten / klanten, uitwisseling van info, persoonlijke banden, machtsopbouw, etc.
Een andere dimensie zou die van relatie- kwaliteit kunnen zijn. De perceptie van stakeholders omtrent de onderlinge relatie-kwaliteit inzake bewustzijn, relevantie, tijdigheid, toegankelijkheid, communicatie media, control, info openheid, etc.
Rollen grafisch uitbeelden
Een weergave in een spin-cirkel is wellicht de meest voor de hand liggende manier om de rollen uit te beelden. Teken daarbij drie concentrische cirkels en geef verticaal stakeholders – influencers en horizontaal intern- extern aan.
Geef met driehoeken, rondjes. vierkantjes, ellipsen, etc. de verschillende stakeholders- en influencers-groepen aan en met de grootte , de grootte van hun macht / kracht. Een smiley-achtige tekening en een kleur kan – indien nodig / gewenst – hun houding en gedrag t.o.v. de procesgang nog wat benadrukken…
Nuttige websites:
https://instrumentwijzer.nl/effectenarena
https://veranderenalssamenspel.nl
https://www.iied.org/forests