Lessen uit de Krijgskunde
Vele oorlogen hebben ook vele lessen opgeleverd. Wat maakte Prins Maurits, Napoleon, Mao Zedong, von Moltke, Guderian maar ook een Julius Caesar nu zo succesvol? Zeven lessen voor ondernemersstrategen.
(bron: Krijgskunde en Ondernemingsstrategie, Robert Ogilvie)
Onderzoek
Onderzoek van de Amerikaanse kolonel Trevor Dupuy heeft aangetoond dat het Duitse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog in alle omstandigheden een vijftig procent minder verliezen leed dan de Britse en Amerikaanse troepen. Met andere woorden, de Duitse legers waren veel effectiever dan de Geallieerden.
Op de keper beschouwd was de overwinning van de Geallieerden vooral te danken aan hun numerieke en materiële meerderheid, niet aan hun individuele vechtkunst en slagkracht.
Didactische kennis
Niet alle militaire kennis is even bruikbaar en interessant voor het bedrijfsleven. Het gaat vooral om de didactische elementen uit de krijgskunde die de effectiviteit van een bepaald beleid of een passende strategie illustreren.
1. Teamvorming en sociale steun
Het belangrijkste verschil tussen de Duitsers en Amerikanen was, dat.de Duitsers vanuit de behoeften van mensen organiseerden.
Cohesie en kameraadschap waren bij de Duitsers heel belangrijk. Regimenten bestonden uit mensen uit één streek. Ze kwamen bijvoorbeeld allemaal uit München, Frankfurt of Berlijn; het waren streekgenoten die hetzelfde dialect spraken.
Als er nieuwelingen werden opgeroepen om naar het front in Frankrijk te gaan, dan trokken ze op met een streekgenoot die achter de linies vanwege verwondingen of ziekte was verpleegd. Terwijl ze samen reisden, vertelde de ervaren soldaat de nieuwelingen wat hen te wachten stond en waar ze op moesten letten. De nieuwelingen werden zo op informele wijze gebriefd en waren daardoor veel beter opgewassen tegen hun nieuwe taak.
Heel anders ging dat bij de Amerikanen. De Amerikanen behandelden hun soldaten op dezelfde manier als hun materieel. Alle verversingen voor het front werden binnen de opslagdepots volgens precies dezelfde procedure behandeld: First In First Out.
De Amerikanen stelden bij de organisatie van de strijd het administratieve gemak voorop. Daardoor waren de Amerikaanse soldaten eenlingen. Mannen uit verschillende staten van Amerika werden willekeurig bij elkaar gestopt. Een nieuwe soldaat kende niemand in het regiment waarin hij werd gelegerd en waarmee hij moest vechten. Hij miste iedere sociale steun. Niet zelden sneuvelden deze geïsoleerde nieuwelingen bij de eerste de beste gelegenheid.
2. Recruteer op sociale cohesie en mentaliteit
Ook binnen ondernemingen is sociale cohesie van belang. Ogilvie ziet overeenkomsten met de rekrutering bij de lokale middenstands- en familiebedrijven. Bij die bedrijven worden bijna alle vacatures vervuld vanuit de kennissen- of familiekring van de medewerkers. Dat heeft het belangrijke voordeel dat mensen die solliciteren weten wat hen te wachten staat.
3. Autonomer én bekwamer
De Duitsers hadden hun lesje geleerd nadat ze in 1806 door Napoleon bij Jena in de pan waren gehakt. Bij hun analyses van wat er tijdens die slag was misgegaan, kwamen ze tot de conclusie dat in the fog of war – het stof van de strijd – de generaals achter het front niet goed konden zien wat er gebeurde.
In zo’n situatie was het beter dat de regimentscommandanten de vrijheid kregen om zelf te beslissen wat ze het beste konden doen in de ontstane chaos. Auftragstaktik heet deze manier van leidinggeven, besluiten over de te ondernemen actie worden gedelegeerd naar het laagste niveau van de organisatie, waar men het beste inzicht heeft in wat er gaande is.
Een onlosmakelijk onderdeel van de Auftragstaktik is opleiding en training. De officieren in het veld kunnen alleen juiste beslissingen nemen wanneer ze de juiste analyses van de situatie kunnen maken. Daarvoor is een goede opleiding nodig. Vrijheid van handelen bestaat niet wanneer mensen niet bekwaam zijn.
4. Delegeren én sturen
Een ander essentieel onderdeel van de Auftragstaktik is dat de officieren zeer goed op de hoogte moeten zijn van de missie waarmee het leger het veld werd ingestuurd. Met andere woorden, het doel staat vast, maar ze zijn flexibel in de manier waarop ze dat doel bereiken. Bij de keuze voor een bepaalde tactiek moeten ze zo goed mogelijk gebruik maken van de feitelijke toestand.
De delegatie van bevoegdheden was bovendien geen vrijblijvende aangelegenheid. Officieren wisten dat ze door hun meerdere zouden worden gesteund. Ze waren verplicht ter plekke initiatieven te nemen. In deze omstandigheden werd het nemen van een foute beslissing je niet kwalijk genomen. Veel erger was het wanneer een officier geen initiatieven ontplooide. Dát werd dan bestraft. Dat was destijds een enorme draai in het denken.
5. Improviseer binnen de doelstelling
Op de slagvelden van de Tweede Wereldoorlog waren het niet de Duitsers, maar juist de Amerikanen die last hadden van rigiditeit. Anders dan de Duitsers die konden bogen op een lange en goed bestudeerde militaire traditie, moesten de Amerikanen plotseling een enorm leger uit de grond stampen.
Er waren weinig ervaren officieren. Om de onervaren manschappen houvast te geven, werden uiterst gedetailleerde plannen gemaakt, een soort blauwdruk voor de strijd. In de praktijk bleken die helaas vaak te falen..
De les die hieruit te leren valt is, dat een goede strategie impliceert dat men tijdig ongunstige omstandigheden ontwijkt en gunstige omstandigheden weet te benutten. Improvisatie en flexibel omgaan met plannen hoort daarbij. Ook in het bedrijfsleven.
6. Wees alert op vervelende info
Een voorbeeld uit de praktijk illustreert hoe belangrijk het is om juist van onwelgevallige informatie goede nota te nemen.
Een tragische wijze van omgaan met informatie speelde aan de vooravond van de Amerikaans/Britse inval in Irak. Kort gezegd komt het er op neer dat onwelgevallige informatie – bijvoorbeeld: er zijn geen massavernietigingswapens – werd genegeerd en dat de Amerikanen vooral afgingen op influisteringen van Irakese vluchtelingen die in een goed blaadje wilden komen van de rijke Amerikanen. Geen wonder dat de Amerikanen helemaal hebben misgekleund in Irak, constateert Ogilvie.
De les volgens Ogilvie is: ‘Wees bijzonder alert op de informatie die je eigenlijk niet wil te horen. Dat is vaak de belangrijkste informatie. Schenk daarnaast vooral aandacht aan medewerkers die vervelende boodschappen hebben. Ook dat is belangrijke informatie”.
7. De kunst van de leider
De belangrijkste overeenkomst tussen krijgskunde en ondernemingsstrategie is, dat het gaat om grote groepen mensen met wie je bepaalde doelstellingen wilt bereiken.
Ogilvie zegt daarover: “In crisissituaties moet je die mensen weten te motiveren, hen enthousiast maken en het beste uit hen halen. Dat is de kunst van de leider”.