Respectvol innoveren

De natuur biedt ons eigenlijk een prachtige metafoor en archetype voor wat we bedoelen met respectvol veranderen en innoveren.

Natuurlijke processen

We zien bijvoorbeeld in een bos hoe de overvloedige bladeren na de zomer verwelken, en gedurende de winter verteren en een prachtige humusbodem bieden waarop in het voorjaar nieuw toekomstig leven kan gedijen. Deze omvorming wordt mogelijk gemaakt door ontelbare professionele opruimers: wormen, kevers, torretjes, mieren, bacteriën, schimmels, etc.

Het nieuwe leven in het bos ontspruit uit een gelijksoort proces en vertoont eenzelfde beeld. Het gehele verleden van een plant trekt zich als het ware terug, trekt zich terug en sterft in het zaad maar wel zodanig dat daar in het voorjaar nieuw leven uit kan ontstaan.

Rups – vlinder

Ook in de metamorfose van de rups tot de vlinder vinden we dat oerbeeld terug. Het gehele vegetatieve verleden van de rups, waarbij ze zich heeft volgevreten met bladsubstantie, word tin de cocon verteerd, versponnen en verschijnt als een vlinder. Als het ware als een rondvliegende bloem.

Organisaties geven eenzelfde beeld te zien. waar mensen samenwerken met gebruik van technische middelen ontstaan altijd problemen omdat de apparatuur niet geheel naar wens functioneert, het samenwerken hapert, doelen niet gehaald worden, afnemers teleurgesteld worden en weglopen, enzovoort.

Opportunity grasping

De problemen moeten opgelost worden, maar dat gebeurt vaak op een dusdanige wijze dat de oude situatie wordt hersteld. Het klassieke voorbeeld van problem solving. Een weinig creatieve bezigheid die hoogstens het verleden (in ere?) herstelt. Als alternatief geldt opportunity grasping, of te wel de gelegenheid aangrijpen om het verleden om te vormen.

Het komt helaas maar al te vaak voor dat getracht wordt problemen op te lossen met dezelfde methode, middelen en technieken die het probleem veroorzaakt hebben. Men ontdekte dat problemen op die manier alleen maar worden gecontinueerd, en in wezen geconserveerd en bewaard.

Omdenken

De transformatie die toen aan de orde was in het denken en het handelen, lag daarin dat men ontdekte dat de aannames, vooronderstellingen en uitgangspunten niet (meer) deugden. Het betekent een transformatie over concepten, denkkaders en handelingswijzen: omdraaien en omdenken.

Ook organisaties kennen dit probleem. Er ontstaan problemen met klanten die in wezen ontstaan zijn uit een technocratische, economische of bureaucratische benadering van die klanten. Door een afstandelijke markt-analytische benadering die dan nader wordt uitgediept en aangepakt met nog meer bureaucratische, geavanceerde, toegespitste middelen. of nog meer wetenschappelijke markt-analytische methoden.

Drieslag leren

De moderne, zelfbewuste burger / klant wil dit niet meer en wil op een andere, respectvolle manier aangesproken worden. De organisatie dient dan de oude routines te verlaten, te doorbreken en te transformeren. Dat is de opportunity die het probleem aanbiedt. Het aangrijpen van de kans vraagt wel om een zelfreflectie, om een reflectie op het verandervermogen, op het leer- c.q. verander-niveau (1-, 2- of 3-slag leren) en de wil om in beweging te komen.

Management taken

Het pleit voor twee duidelijk te onderscheiden management taken. Het ene is het runnen van de bestaande organisatie en de andere is het vernieuwen, innoveren en transformeren van diezelfde organisatie. Die taken hebben elk hun eigen profiel en dienen duidelijk onderscheiden te worden.

Wat niet iedereen herkent en onderkent is, dat de bewaarders van het oude in wezen de voeding vormen voor het nieuwe van de omvormers. De bewaarders worden immers geconfronteerd met wederkerende, hardnekkige problemen die zich niet traditioneel laten oplossen. Zij dienen de bal bewust en gericht door te spelen aan de omvormers. Daarmee wordt ook voorkomen dat de omvormers zomaar en in het wilde weg aan het innoveren slaan en daarbij niet (respectvol) aansluiten bij vragen uit het veld.

Jezelf ontwikkelen

Tot slot nog dit. Mensen zijn lerende wezens en leren primair vanuit ervaringen. Alle intellectuele, sociale en manuele vaardigheden zijn concentraties van oude ervaringen, vaak van moeizaam oefenen. Soms worden die ervaringen al op jonge leeftijd geconserveerd  en worden er in een latere leven geen nieuwe aan toegevoegd. Gaven en talenten worden daarmee begraven.

Dat in tegenstelling tot mensen die hun hele leven blijven leren, zich ontwikkelen, op pad gaan om hun talenten en creativiteit te benutten…