Iedereen beleeft de wereld anders en niemand ziet het geheel. Elk mens benadrukt een bepaald aspect van het leven. Deze verdeeldheid zit besloten in onze werkwoorden: denken, accepteren, begrijpen, constateren, waarnemen, fantaseren, geloven, voelen, werken, willen, etc.
Vragen
Deze werkwoorden sluiten elkaar vaak uit: denken versus geloven, willen versus accepteren, rekenen versus beredeneren. De tegenstelling tussen de werkwoorden hebben en zijn, zien we in de tegengestelde uitspraken ‘ik heb een verstand’ en ‘wij zijn ons brein’. Laat ik eens beginnen met wat vragen voordat we beginnen met antwoorden.
Stel dat alle werkwoorden behoren tot de essentie van het universum met al z’n activiteiten. Simpelweg omdat we het erover eens zijn dat deze activiteiten bestaan. En stel vervolgens dat er een reden moet zijn waarom deze activiteiten bestaan. Dat klinkt mooi maar er ontstaan nu direct vragen zoals: “Wat is de reden van het lijden?” of “Hoe moeten we dromen begrijpen in relatie tot bewijzen?”.
Antwoorden
Als antwoord op deze vragen zeggen we dat we niet alles kunnen begrijpen en niet het vermogen bezitten om objectief een systeem aan te brengen in onze werkwoorden. Waarnemen heeft evenveel waarde als denken, geloven is net zo krachtig als bewijzen en de gave van fantaseren is even waardevol om tot de essentie te komen als falsificeren.
Alle werkwoorden moeten we daarmee beschouwen als methoden waarmee we een bepaald aspect van de essentie van het universum beleven. Het werkwoord ‘geloven’ geven we handen en voeten met de methode van de religie, het werkwoord ‘zijn’ is het werkterrein van de spiritualiteit, het ‘denken’ is verbonden met de filosofie en de werkwoorden ‘waarnemen’ en ‘constateren’ vormen het vertrekpunt in de wetenschap.
Essentie onthullen
De religie, de wetenschap, de filosofie en spiritualiteit zijn methoden die de essentie onthullen en omdat ze vanuit verschillende invalshoeken de essentie benaderen, kunnen ze ook naast elkaar bestaan zonder dat ze elkaar uitsluiten. Elke methode heeft haar kracht maar ook haar beperkingen en bij elkaar beschouwen we ze als wegwijzers voor de essentie.
Als we een aantal waarheidsperspectieven bekijken, dan valt het volgende op. Elk mens heeft wel een favoriete methode en sommige mensen zijn er heilig van overtuigd dat hun methode de enige ware en enige juiste is. Zulke voorkeuren zien we ook door de tijd in samenlevingen.
Eeuwenlang bezat de Kerk het monopoly op Gods woord. In het klassieke Griekenland bepaalden de filosofische scholen de moraal en tegenwoordig hechten veel mensen waarde aan de wetenschap en het principe van keuzevrijheid alhoewel de verhalen, mythen en sagen een comeback maken met de complottheorieën.
We agree to disagree
Grosso modo behouden alle methoden hun waarde met als gevolg dat een wereldwijd conclaaf niet verder zal komen dan een uitwisseling van meningsverschillen. De slotverklaring zal klinken als: “We agree to disagree”.
Maar waarom zijn we het niet met elkaar eens terwijl we eigenlijk allemaal naar hetzelfde kijken? We leven allemaal op aarde, we bestaan allemaal uit dezelfde moleculen, we hebben allemaal dromen, gevoelens, gedachten, fantasieën, verlangens en … we gaan allemaal dood.
En toch beleven we de wereld verschillend. De één zal, staande aan het strand en hoge golven waarnemend, bedenken dat hij geen echt goede zwemmer is en besluiten: “ik ga nu niet zwemmen, het is mij te gevaarlijk”. Terwijl de fervente surfer in de hoogste staat van opwinding op zijn board de zee induikt om op de grootste golven te gaan surfen…
We zien slechts delen
We zijn in wezen allemaal hetzelfde, maar we zien en ervaren de wereld verschillend. Op de één of andere manier verdeelt ons dat ook. Dat doet denken aan de parabel van ‘De blinde mannen en de olifant’.
De moraal is dat we slechts een gedeelte van de werkelijkheid ervaren en dat onze methoden ons verblinden voor het grote plaatje. Maar als we onderkennen dat elke methode ons beperkt en als we onszelf de ruimte geven om de wereld vanuit andere, verschillende perspectieven te bekijken, dan zien we de stukjes van een samenhangend geheel.
