De escalatieladder van Friedrich Glasl geeft de ontwikkeling in een conflict weer. Elke stap op de ladder heeft gevolgen voor het gedrag van mensen, voor hun houding en hun manier van denken.

Houding en gedrag

Op basis van de houding en het gedrag, kan een inschatting worden gemaakt waar de conflicterende partijen staan op de escalatieladder.

Dit kan partijen – of de intermediair – een indicatie geven welke interventie er kan worden ingezet, of geadviseerd, om het conflict de wereld uit te helpen.

Het 3-fasen Model

De escalatieladder van Glasl is het meest gebruikte model om de mate van escalatie te bepalen. Met onderstaand overzicht kunnen partijen zien waar ze staan en welk middel daar het best bij past.

1. De relationele fase

Er is een probleem dat men met elkaar bespreekt. Er wordt niet goed naar elkaar geluisterd, men houdt onvoldoende rekening met de belangen en gevoelens van de ander. Men komt er onderling niet uit, maar wil dat wel. De partijen beslissen vaak gezamenlijk om een derde in te schakelen.

Tijdens de relationele fase, de bovenste drie treden van de ladder, speelt het belang van het herstel en behoud van de (arbeids)relatie nog een grote rol. Mensen streven bij voorkeur naar een win-win. Komt men er in deze fase samen – of met behulp van collega’s – niet uit, dan kan een interventie van een derde afdoende zijn om partijen op een goede manier te ondersteunen bij het oplossen van het probleem.

Het vertrouwelijke karakter van een derde kan bijdragen aan een veilige setting waarin mensen zich vrijer voelen om de onderliggende oorzaak van de problematiek bespreekbaar te maken en naar een oplossing te zoeken.

2. De emotionele fase

De gesprekken en contacten over de kwestie lopen uit de hand. Er wordt op de man af gespeeld, het gaat niet alleen over het probleem maar ook over de onderlinge relatie met de andere partij. Men wil er wel samen uitkomen, maar weet niet hoe. Samen naar een professionele hulpverlener stappen, gebeurt niet.  Een derde, die hierop aandringt, is meestal noodzakelijk om het zetje tot een professionele hulp te geven.

Tijdens de emotionele fase, de middelste drie treden van de ladder, wint de emotie – de angst, boosheid, verdriet, gekrenktheid – het vaak van de redelijkheid en ratio. Standpunten verharden zich, empathie en begrip zijn ver te zoeken. Het is winnen of verliezen.

Dreigend gezichtsverlies speelt vaak een rol. Mensen zijn alleen nog geïnteresseerd in hun eigen belang en niet meer bereid ook rekening te houden met het belang van de ander.

Indien het niet meer haalbaar mocht blijken om de relatie te herstellen en te continueren, dan kan worden onderzocht of het nog wel haalbaar is om de relatie op een fatsoenlijke manier, met wederzijds goedvinden, te verbreken.

Er kan dan ook direct worden doorgepakt, wanneer blijkt dat de relatie niet meer te redden valt. Door in deze fase snel te schakelen kan een juridisch gevecht, met alle nare gevolgen en grote financiële risico’s van dien, meestal nog worden voorkomen. Het draait helaas meestal wel uit op een win-lose situatie.

3. De vechtfase

Men voelt zich zo door de ander dusdanig gekwetst en onrechtvaardig behandeld, dat men de ander pijn wil doen. Want,“Wie niet horen wil, moet maar voelen”. Een ander, een (juridisch) expert, moet maar beslissen.

Tijdens de vechtfase, de onderste drie treden van de ladder, is het oorlog. Advocaten zijn meestal al ingeschakeld en partijen zijn niet meer bereid om met elkaar aan één tafel in gesprek te gaan. De ander moet verliezen, zelfs als dit niet in het eigen belang is. Er is een lose-lose situatie ontstaan voor beide kanten.

Wanneer er nog wel belangen zijn om een gerechtelijke procedure te voorkomen – geen rechtsbijstandverzekering, onvoldoende financiële middelen, geen casus opbouw, groot afbreukrisico, geen vangnet, hoge advocaatkosten – dan kan professionele mediation-hulp een laatste redmiddel zijn, om alsnog zonder procederen tot een oplossing te komen. De mediator pendelt dan op en neer tussen partijen – vaak met advocaten – met als doel tot overeenstemming te komen en de relatie – met wederzijds goedvinden – te beëindigen…

NB: een uitgebreide beschrijving van de 9 treden van de  Escalatieladder van Glasl is verkrijgbaar bij Tom Willem via denhoed-co.nl