+31(0) 6 53 24 78 44 info@denhoed-co.nl
Leren van de natuur

Leren van de natuur

door | Duurzaam, Innoveren, Maatschappij, Organiseren, Projectmanagement, Strategisch denken, Wijze van denken

Van natuur kun je leren. Het is een inspiratiebron als het gaat om duurzame oplossingen voor hedendaagse problemen. Of het nu gaat om wonen, energie, vervoer, voedsel of communicatie; als je naar de natuur kijkt, geeft dat verrassende inzichten en oplossingen.

Oplossingen in de natuur

Oplossingen in de natuur zijn vaak ingenieus, duurzaam en stabiel onder veranderende omstandigheden. Neem bijvoorbeeld de vleugels van een vogel. Die waren ooit de inspiratie voor het ontwerpen van het vliegtuig. Vandaag de dag kan er nog veel meer. In de industrie draait om het nastreven van de genialiteit van de natuur bij het ontwerpen van producten, processen en systemen.

Een voorbeeld in de voedingsindustrie is yoghurt die niet aan de deksel blijft hangen. Dit is geïnspireerd op het blad van de heilige lotus. Als hier vuil of water op komt, zorgen hele kleine bultjes op het blad dat het er vanaf glijdt. Deze toepassing wordt dus gebruikt om yoghurt niet aan de deksel te laten plakken.

Een ander voorbeeld komt uit de medische sector. Met een buigzame, flinterdunne en stuurbare naald kunnen chirurgen beter opereren. Onderzoekers van Wageningen University & Research en TU Delft hebben daarom de boor bestudeerd waarmee de sluipwesp eitjes legt. Deze zogenoemde legboor is een dunne, holle en enorm flexibele buis. De onderzoekers ontwikkelen een medische naald die hierop geïnspireerd is. Inmiddels zijn in Delft de eerste prototypes gemaakt. Er zijn wel nog vragen over hoe de sluipwesp de legboor stuurt en hoe de variatie in de flexibiliteit van de naald nagemaakt kan worden.

Basisprincipes

In de natuur is alles op eenzelfde manier georganiseerd, namelijk op grond van zes basis strategieën (life’s principles), die leven op aarde succesvol maken. Onder andere omdat het duurzame strategieën zijn: gebruik maken van milieuvriendelijke stoffen, efficiënt omgaan met grondstoffen, inspelen op lokale omstandigheden, aanpassen aan veranderde omstandigheden, evolueren om te overleven en ontwikkeling en groei integreren.

De natuur reageert actief op veranderingen en zoekt continu naar een nieuwe balans. Dit maakt het extra interessant voor toepassingen in verschillende sectoren. Van duurzame kleding gemaakt van schimmels, architecten die als voorbeeld termietenheuvels nemen tot de uitvinding van klittenband.

Duurzame samenleving

Overgaan naar een duurzame samenleving is noodzakelijk en uitdagend. Het is de gang van de economie van de uitputting naar een rechtvaardige economie geïnspireerd door levende systemen. Het economisch wereldbeeld wordt vervangen door een ecologisch wereldbeeld. Het hoeft niet minder en minder. We gaan naar ‘anders en beter’. De hedendaagse avant-garde van ontwerp en industrie laat ons zie hoe duurzaam ook wenselijk kan zijn.

 

 

 

 

 

 

 

 

Eigenaarschap

Eigenaarschap

door | Creativiteit, Cultuur, Leiderschap, Persoonlijke ontwikkeling, Projectmanagement

Het project liep van geen kant. En het was een belangrijk project. Althans dat had de twee-mans directie hem te kennen gegeven toen hij als projectmanager werd gevraagd dit project te gaan trekken.

Groot Project doen

Hij had maar al te graag ‘ja’ gezegd, omdat hij nu wel eens een echt en groot project wilde doen. De technisch directeur gaf hem vervolgens de globale outlines en de verwachte output van de machine aan. Het moest een machine worden, in spin-vorm, die kwalitatief hoogwaardige, multi-layer, ‘smart’ producten kon maken. De verwachtingen waren hoog, het project was volgens de marketing directeur ook absoluut top-prioriteit. Hij had al twee grote klanten met belangstelling…

Nu was hij ten einde raad want elke keer als er wat progressie was, werden zijn beste mensen weer van het project afgehaald om ergens anders ‘brand te blussen’. Ook werd er regelmatig materiaal weggehaald voor een ander, ‘dringender’ project. Het bedrijf groeide als kool, was uitermate succesvol met haar nieuwe product, haalde nu ook veel grote klanten binnen maar kon de vele projecten amper aan. De cowboy-mentaliteit deed daar ook geen goed aan. De stijl van de directie was er eentje van ‘the stick and carrot’, oftewel “aaien en krabben” zoals ze zelf zeiden.

COACHING

“Haal maar wat coaching voor jezelf en wat teambegeleiding’ was het antwoord van de directie op zijn geklaag. Na het verhaal aangehoord te hebben, was denHoed & Co* snel klaar met een suggestie. “Het lijkt er op of jij met jouw project niet erg serieus wordt genomen. Ons voorstel zou dan ook zijn om het probleem neer te leggen daar waar die hoort, namelijk bij de directie. Het is hun project, niet die van jou. En als eigenaar zijn zij verantwoordelijk voor de resources en de uiteindelijke voortgang van het project. Maak duidelijk wie en wat je nodig hebt en stel dan drie opties op.

OPTIES

Optie 1 gaat uit van de permanente beschikbaarheid van de mensen hier uit het bedrijf en optie 2 gaat uit van een permanent team van mensen intern en extern. Die externe moet je dan gewoon kunnen inhuren. Dat gaat wel extra geld kosten dus jouw budget moet omhoog. Het alternatief is natuurlijk: doorgaan zoals nu gebeurt. Maak hun heel duidelijk hoe het verloop is en wat de voortgang van het project zal zijn.

Zo gezegd, zo gedaan. De projectmanager ging – weliswaar met knikkende knieën – naar de directie want die stond niet direct bekend als erg meevoelend. Na wat scherpe vragen, was het wel snel duidelijk dat optie 2 de beste keuze zou zijn, wilde de directie het project nog voor het jaareinde rond hebben. De directie begreep maar al te goed dat wilde dit project slagen zij zich ook als echte eigenaars moesten gedragen. De externe inhuur en de tweewekelijkse meetings met de directie zorgden er voor dat het project ging lopen en een succes werd.

Aanbesteden

Aanbesteden

door | Cultuur, Leiderschap, Maatschappij, Procesmanagement, Projectmanagement

Wie grote projecten wil (laten) uitvoeren, ontkomt er niet aan: aanbesteden. Aan aanbesteden kleeft vooral het imago van gedoe en overheerst de angst om fouten te maken. Een stijgend percentage van de tenders loopt uit op een totale mislukking.

Vrees

Vrees voor hoge risico’s, tender-kosten en lage winstkansen maken bouwers kieskeurig. Budgetten zijn vaak te laag, marges bitter laag, risico’s te hoog en procedures kennen fouten en rammelen.

Wie is gedupeerd bij een falende aanbesteding? Eigenlijk zijn er alleen maar verliezers. De opdrachtgever kan niet bogen op de aanbesteding van een gepland project, en de inschrijvers blijven achter met lege handen en een katterig gevoel.

Mislukte aanbestedingen

Grosso modo zijn er vier oorzaken waarom projecten niet worden gegund. Het vaakst komt voor dat een procedurefout wordt ontdekt, bijvoorbeeld door onrechtmatige eisen, achterhaalde of foutief ingevoerde gegevens en gunningscriteria die niet meer kunnen worden aangepast.

Veel meer verwijtbaar is het afbreken van een aanbesteding omdat de opdrachtgever pas na de aankondiging tot het voortschrijdend inzicht is gekomen dat de tender niet rechtmatig en doelmatig is georganiseerd. De aanbesteding is gewoon slecht voorbereid.

Het kan ook zo zijn dat de reacties uit de markt tegenvallen. Bijvoorbeeld als het budget – ondanks goede voorbereiding – veel te laag blijkt te zijn in vergelijking tot de neergelegde offertes. Of wanneer zich maar één  inschrijver meldt. In het laatste geval mag een opdrachtgever natuurlijk gunnen, maar dan is de concurrentie wel ver te zoeken. Tot slot kunnen ook onverwachte politieke of economische ontwikkelingen de oorzaak zijn om niet te gunnen. Denk bijvoorbeeld aan de Marinierskazerne in Vlissingen.

Er zullen altijd aanbestedingen mislukken. Simpelweg omdat niet elke opdrachtgever even professioneel te werk gaat, risico’s onderschat en mogelijk oplopende bouwkosten genegeerd worden en omdat fouten in de procedures relatief vaak voorkomen.

Waar zitten de meeste mislukte aanbestedingen?

De trend tekent zich ‘bouw’-breed af. Het gaat het snelste mis bij aanbestedingen met relatief grote risico’s, hoge tender-kosten en een te laag plafondbedrag. De problemen bij de ICT projecten bij de overheid, bij de automatiseringsprojecten bij instellingen en gemeenten, maar ook bij de Zuidasdok, bij Knooppunt Hoevelaken en bij de Twentekanalen zijn daar sprekende voorbeelden van. Aannemers trokken bij de laatste bouwprojecten aan de bel en dreigden weg te lopen als de projecten niet drastisch werden ‘herijkt’.

Ook de conjunctuur speelt een rol. Bij lage conjunctuur zijn bouwers geneigd meer risico te nemen om de portefeuille maar enigszins gevuld te krijgen en goede krachten aan het werk te houden.

Duikgedrag

Opdrachtgevers, die anticiperen op duikgedrag in de markt of die steken laten vallen, lopen de grootste kans op een zeperd. De trend werd bij scholen voor het eerst zichtbaar in het najaar van 2017.  Daar bleek bij zo’n 90 procent van de tenders de inschrijfprijs van de bouwers en raming van de opdrachtgever mijlenver uit elkaar te liggen. Scholen zijn extra lastig door hun lage ‘crisisbudgetten’, de karige VNG-norm en de extra eisen aan ‘gezonde scholen’. In allerijl is daarop de VNG-norm bijgesteld en letten schoolbesturen en gemeenten extra op de haalbaarheid van de projecten en budgetten.

Opdrachtgevers worden actief!

Er is een strategie die de Efteling al jaren volgt: bouwteams! De bouwteams zijn inmiddels bezig met een heuse opmars. Ter stimulatie daarvan in de bouw is er een standaard-contract opgesteld, gratis beschikbaar bij Cobouw en Bouwend Nederland.

In Amsterdam en Zwolle gooien ze het over een andere boeg door aannemers te lokken met een gegarandeerde marge van 14 procent en een tender die 100 procent selecteert op kwaliteit. Ook die strategie lijkt succesvol.

Het tij keert…

Het tij lijkt zich te keren. Opdrachtgevers zijn zich gaandeweg meer bewust van hun verantwoordelijkheden bij aanbestedingen. Zowel bij IT/ICT projecten als bij de grote bouw- en infrastructurele projecten. Genoemde ‘oplossingen’ in de vorm van bouwteams, gegarandeerde marges en een selectie op kwaliteit lijken hun vruchten af te werpen.

Anders denken

Anders denken

door | Creativiteit, Persoonlijke ontwikkeling, Projectmanagement, Wijze van denken

Iedere manager, iedere directeur, ieder bestuurslid krijgt vroeg of laat te maken met problemen. Wellicht bijna dagelijks met kleine, maar geheid ook met grotere, complexe, wicked problemen. In ieders loopbaan komen ze regelmatig voor, soms totaal onverwachts. Problemen ontstaan in de regel doordat er verwachtingen zijn en daaraan tegengestelde feiten opduiken. Zodra je een tegenstelling ervaart, tussen wat-zou-moeten-zijn en wat-is, ervaar je iets als een probleem.

Problemen komen in organisaties in vele soorten en maten voor. Van eenvoudige tot complexe, dynamische problemen en wicked problems. Bij IT/ICT en communicatie projecten, organisatie-verander trajecten, strategie uitvoeringsproblemen, seizoensperikelen, process hick-ups, innovatie misère, etc.

Omgaan met problemen

Je kunt globaal gezien twee manieren onderscheiden om met een probleem om te gaan. Je kunt het probleem oplossen en niet veranderen of … je kunt veranderen en het probleem wordt ‘opgelost’.

In de regel zijn we goed geëquipeerd om problemen aan te pakken en op te lossen. De literatuur staat bol van de benaderingen en methoden. Denk aan een Blue Ocean benadering, systeem benaderingen, project management methodes, een Symptomen – Kernprobleem analyse, de oorzaak stroomopwaarts zoeken methode, een Probleemniveau analyse, een Oorzaak-Gevolg analyse (ishikawa), maar ook aan een Belbin, Group Think, Insights Discovery, Spyral Dynamics, …

Als probleem nu de bedoeling is?

Maar .. wat nu als probleem de bedoeling is? Wat nu als duidelijk wordt dat het probleem er niet zo maar, niet zonder reden is, … een functie heeft. Anders Denken begint met een fundamenteel anders en creatief kijken naar problemen. Door de verwachtingen en de feiten grondig te onderzoeken: wat is er echt aan de hand, wat is in essentie het probleem? In feite door de stap te maken van een (teleurgesteld) “ja-maar ..” (het is niet wat-het-zou-moeten-zijn en dat is een probleem) naar een accepterend “ja-en …”  (“het is wat het is”).

In stap 2 ga je vervolgens na welke nieuwe mogelijkheden er ontstaan door de feiten volledig te accepteren, door “ja” te zeggen tegen de realiteit. Een Anders Denken impliceert een andere manier van denken én doen.  Het is in wezen een creatief proces van Waarnemen, Loslaten, Anders Denken, Oplossen. Destileer en creëer vanuit de feiten, waar je in eerste instantie last van had, nieuwe kansen of mogelijkheden.

Energetisch perspectief

Het Anders Denken benadert een probleem ten gronde vanuit een energetisch perspectief. Een probleem levert ook energie, ruwe energie die zijn vorm nog niet gevonden heeft. Je kunt die energie heel goed gebruiken om nieuwe mogelijkheden te onderzoeken, iets nieuws te ontwikkelen, dingen te creëren …

Vanaf het moment dat we Anders Denken over een situatie, een probleem, een issue, ontstaat er ook een mooie paradox. Bij Anders Denken bestrijdt je het probleem niet, maar buig je het om in een nieuwe kans. Vanaf dan geldt namelijk: hoe meer problemen, des te beter. Hoe meer energie, des te meer kansen en mogelijkheden je kunt creëren. Het is vooral een kwestie van energie gebruiken, slimmer kijken en creatiever denken …