+31(0) 6 53 24 78 44 info@denhoed-co.nl
De schaduwkant van teams

De schaduwkant van teams

door | Cultuur, Leiderschap, Procesmanagement, Teams, Wijze van denken

De omgeving en context waarin veel organisaties heden ten dage opereren wordt zo complex en veranderlijk, dat deze door individuen alleen eigenlijk niet meer te overzien en te hanteren is. Teamwork krijgt hierdoor een steeds belangrijke en bepalendere rol in organisaties. Veel organisaties realiseren zich dit en investeren dan ook behoorlijk in de samenstelling en de ontwikkeling van hun teams.
(vrij naar Annette Meulmeester)

Houden organisaties evenwel ook voldoende rekening met de schaduwkanten van teams? We weten al jaren dat disfunctionele directie of management teams een behoorlijke impact kunnen hebben op de kwaliteit van besluitvorming en het reilen en zeilen van een organisatie. Toch bouwen we in de praktijk maar weinig mechanismen in om de risico’s hierop te beperken. Met de toenemende onzekerheid, volatiliteit,  complexiteit, ambiguïteit en druk waarmee veel teams te maken hebben, kunnen we ons dat eigenlijk niet permitteren.

Teams

Teams hebben een interessante uitwerking op ons mensen. Ze appelleren aan ons verlangen ergens bij te horen. En dus ook op onze angst om er buiten te vallen. Ze triggeren ons verlangen om gezien en erkend te worden. En daarmee ook onze angst om er niet toe te doen.

Idealiter voelen leden van een team zich met elkaar verbonden en is er een positief en gezamenlijk beeld van het team. Dit maakt dat leden blij zijn lid te zijn van het team. Tegelijkertijd hebben de leden ook nog voldoende binding met de buitenwereld, waardoor ze worden geïnspireerd, nieuwe ideeën en energie verkrijgen en zo nu en dan een reality check opdoen.

Los zand

In de praktijk kom ik soms ‘los zand’ teams tegen. Teams die niet aan het ideaalplaatje voldoen. Er is weinig binding en betrokkenheid bij elkaar en het team krijgt nauwelijks iets van de grond. Energie lekt weg en initiatieven van teamleden om dit aan te kaarten, lopen op niets uit. Leden kiezen er – bewust of onbewust- voor om niet te investeren in het team en hun lidmaatschap.

Soms is dat vanwege de onduidelijke teamdoelstellingen, een gebrek aan purpose, tegenovergestelde belangen of domweg .. tijdsgebrek. Soms ook omdat mensen, op basis van de eerder genoemde sociale behoeften en angsten, het onbewust als risico ervaren om zich te committeren aan het team. ‘Los zand’ teams dragen weinig tot niets bij aan de organisatie, vormen daarmee een risico en vragen om gerichte aandacht.

Hechte teams

Toch dient een organisatie zich meer zorgen te maken over een andere verschijningsvorm van teams. Over een ‘hecht’ team. Dit soort teams kent in de regel juist veel cohesie en er spelen sterke groepswaarden en normen. Bijvoorbeeld: ‘Wij kennen onze markt en klanten door en door, zijn al jaren succesvol als managementteam en we hebben anderen niet nodig om ons te vertellen wat goed is voor onze organisatie”.

Wanneer een ‘hecht’ team druk van buitenaf ervaart, sluiten zich de gelederen. Meningen vanuit de buitenwereld worden niet geapprecieerd, komen minder binnen of krijgen binnen het team een gekleurde betekenis. Het team lijdt veelal aan overschatting van zichzelf, lijkt blind en doof voor kritische signalen en geluiden.

De leden ervaren het team vaak als beklemmend, maar voelen zich te afhankelijk om tegen de groepsnorm in te gaan. Het belang van eensgezindheid weegt zwaarder dan de kwaliteit van de besluitvorming. Het is een bekend mechanisme, ook wel Group Think genoemd. Juist in deze tijd speelt dit mechanisme – veel vaker dan we denken – een rol in directie of management teams en in project teams.

Remedies

Dit soort teamprocessen zijn soms zo dwingend, dat we ons daar maar moeilijk uit kunnen ontworstelen. Tegelijk is het van belang de invloed van deze processen serieus te nemen en mechanismen in te bouwen om die invloed te verkleinen.

Door bijvoorbeeld bij belangrijke besluiten eerst tot individuele standpunten te komen en deze vervolgens pas daarna gezamenlijk te bespreken. En vooral door regelmatig – bij voorkeur individueel en in de ‘buitenlucht’ – te reflecteren op het functioneren van het team en hier indien nodig op in te grijpen. Bijvoorbeeld ook door regelmatig externe deskundigen uit te nodigen in het team. Vreemde ogen dwingen …soms, nietwaar?

Een gezond team

Een gezond team kent heldere grenzen die zorgen voor binding en cohesie, maar die ook poreus genoeg zijn om invloeden van buitenaf binnen te laten. Een gezond team weet hoe elk teamlid denkt, hoe ze besluiten neemt en wat de sterke maar ook de zwakke kanten van het team zijn. Dat tezamen vraagt om een continue ‘helicopter’ aandacht. Zo bouwen we teams die organisaties verder helpen, strategisch weloverwogen beslissen, projecten succesvol afronden, juist in deze tijd!

Wetenschap is geloof

Wetenschap is geloof

door | Cultuur, Filosofie, Maatschappij, Wijze van denken

Dat wetenschap niet te rijmen zou zijn met geloof, is klinkklare onzin. Wetenschap zélf is een geloof, het geloof in causaliteit. Sinds de Schotse filosoof Hume namelijk, weten we al dat causaliteit radicaal onbewijsbaar is. Het is niet omdat fenomeen B telkens na fenomeen A verschijnt, dat daaruit noodzakelijkerwijze moet volgen dat A de oorzaak is van B. Dat is iets wat we aan die relatie zelf toedichten, meer niet. Na regen komt immers niet altijd zonneschijn?

Probleem

Het probleem is echter ernstiger dan dat. Als causaliteit inderdaad onbewijsbaar is, dan geldt dat voor alles, theorieën over causaliteit incluis. Als Hume namelijk gelijk heeft, dan kunnen we niet enkel niet bewijzen dat causaliteit zou bestaan, maar kunnen we zelfs niet bewijzen dat onze theorieën over causaliteit de werkelijkheid echt dekken. Dat is onze condition humaine: radicale onzekerheid en totale onwetendheid.

De Wetenschap

De moderne mens heeft in de 17e eeuw in haar arrogantie het idee opgevat dat de Wetenschap al die onzekerheden kan opheffen en wegwerken. We schoffelen het Humeaanse probleem even onder het tapijt en komen zo uit bij onbetwistbaar zekere waarheden en wetmatigheden. Die zijn exact en gelden voor de eeuwigheid. Het leven, dat wordt volledig biologisch uitgelegd en de dood, tja… niet. Dat is metafysica, en dat is niet wetenschappelijk.

Wetenschapsfilosofen als Schumpeter en Popper hebben nog meer kolen op het vuur. gegooid De hele Wetenschap met haar favoriete theorieën berust op geloven. Alleen als er een overduidelijk en overweldigend bewijs is dat het tegendeel waar kan zijn, kantelt een theorie. Het meest bekende voorbeeld uit de oudheid is wellicht Galileo. Iedereen geloofde destijds  – op last van Rome – dat de aarde plat was en het centrum van de wereld. Galileo werd in eerste instantie verbannen omdat hij stelde dat de aarde rond was, om de zon draaide en niet het centrum van de wereld was…

Echte vragen

Wetenschap is een onderzoeksgebeuren met soms heel strikte denk- en handelingsmethoden. Daarbij, geheel afhankelijk van de herkomst in plaats en tijd van de verzamelde gegevens en een eventueel gebruik van A.I., levert het bijna altijd een bias op. Een bias die niet echt geruststellend is en zekerheid geeft bij het bepalen van de toekomst of van succes bij een bepaalde keuze. 

De hele premisse waarmee hooggeleerden aan Wetenschap doen en zaken bestuderen, is niet wetenschappelijk. Kom mij dus niet lastig vallen met uw geloof in bepaalde theorieën en zeker niet in causaliteit. Het is nuttig, …voor materiële zaken. Een koe kun je inderdaad met een Haags Hopje opheffen, als de hefboom maar lang genoeg is. Maar op de echte vragen in het leven – “Waar gaat deze hele zwik heen, en wat is mijn rol daarin?” – heeft de Wetenschap geen antwoord.

Er zijn natuurlijk deterministen, die geloven (evenwel niet kunnen bewijzen) dat zulke vragen zinloos zijn. Dat elke gedachte, elke actie, zelfs het blote feit dat jij hier nu dit leest, geheel van te voren bepaald is. Opnieuw is dat niets meer dan een geloof. Determinisme, wanneer consistent toegepast, eindigt altijd in een oneindige regressie van oorzaken. Het zijn arrogante zeker-zijn denkers die vanzelf zullen uitkomen bij de impotentie – de zinloosheid – van hun eigen denken. Er is geen ontsnappen aan: wie doet alsof de basis van zijn denken geen enkel element van geloof bevat, gelooft tenminste dat.

Denken is impotent

Niet dat het denken van Hume en andere filosofen beter is. Alle denken is in wezen impotent. Het hele punt is dat de boel zo radicaal onzeker is, dat je verplicht wordt om te kiezen uit niets meer dan onbewijsbare speculaties. Pas dan kan het denken beginnen, als een soort creatieve beslommering of afleiding van wat impliciet al in het geloof vervat zat.

Nieuwe wijsheid?

Nieuwe wijsheid? Neen. Het bovenstaande is gewone, nuchtere, oude wijsheid. Van voor de tijd dat de Wetenschap een godsdienst op zich werd. Zo gezien zijn we er nu een stuk armer op geworden. We kunnen tegenwoordig alles verklaren, maar niets heeft nog echt zin.

Steeds meer mensen zoeken hun heil in de klassieke kijk op de wereld: één organisch geheel, waarin de mens zijn plaats moet zien te vinden. Het navigeren in zo’n wereld, de juiste keuzes proberen te maken – zeker bij belangrijke zaken als een partner, een huis, een baan, een carrière – zou dan horen te geschieden op basis van humaine gronden zoals gevoel, emoties, intuïtie, gut feeling, en in stringente gevallen op angsten en instincten…

 

Problemen en problemen

Problemen en problemen

door | Cultuur, Persoonlijke ontwikkeling, Projectmanagement, Wijze van denken

Het lijkt er tegenwoordig op dat alles wat maar even tegenzit en we niet kunnen hanteren, alles wat niet gaat zoals we verwachten, alles wat niet uitpakt zoals we hoopten, het etiket Probleem opgeplakt krijgt. Het is dan goed te weten dat er in wezen vier soorten problemen zijn. Problemen waar je niets aan kunt doen, problemen waar je wat mee moet, problemen in de fysieke wereld die je kunt oplossen en problemen die er moeten zijn.

Het is zoals het is

Problemen waar je niets aan kunt doen horen bij het leven. Bij het leven horen zaken, situaties, gebeurtenissen waar we niets aan kunnen doen. Er gebeuren allerlei dingen in de wereld, er spelen vele krachten die niet altijd in ons voordeel zijn. Het gaat niet altijd zoals wij dat graag zouden willen. En dat is eigenlijk maar goed ook, want als alles in ons voordeel zou zijn, wat blijft er dan over voor de ander?

Er zijn vele repetitieve, cyclische patronen in ons leven – ons leven zelf, situaties in ons leven, op aarde, in de kosmos, etc. – waar wij geen invloed op hebben. Dat is leven en zo hoort het ook te zijn. Het gaat er dan om hoe we ons daartoe relateren. Hoe we er over denken en er mee omgaan. We zijn daarbij niet het probleem en we hebben in wezen ook geen probleem. Het is zoals het is.

Dis-solve the dis-ease

Dan zijn er problemen waarmee we eigenlijk wel wat moeten. Plat gezegd zijn we – op alle leeftijden – work-in-progress. Het leven biedt ons – heel genereus – situaties aan die ons op de proef stellen. Die ons testen: “hoe ver ben je in het leven?” Het zijn vaak situaties of gebeurtenissen die ons er op attent maken dat er werk aan de winkel is. De vraag is dan of je de test aangaat of niet.

Daarnaast zijn er situaties die ons er op wijzen dat we niet vrij zijn van iets wat ons beperkt in ons leven, Die ons beperken in onze ontwikkeling en groei. Dat kunnen bijvoorbeeld oude, pijnlijke situaties zijn die ons angstig maken voor eenzelfde gebeurtenis in de toekomst: “old pains cause future fears”. We zijn bang voor iets pijnlijks wat in bepaalde, toekomstige situaties weer zou kunnen plaatsvinden. Ons brein registreert dat, wil ons beschermen en activeert ons overlevingsmechanisme, vaak in termen van fight, flight or freeze. Het is dan zaak te onderzoeken wat die oude, pijnlijke situatie of gebeurtenis was, welke denkbeelden daarbij horen om deze vervolgens grondig op te lossen. Op een wijze zoals mind-architect Peter Crone dat treffend uitdrukt: “to dis-solve this dis-ease”.

Oplossen

De derde categorie problemen zijn problemen in de fysieke wereld die we heel praktisch kunnen oplossen. Een motor of instrument wat hapert, kunnen we uit elkaar halen, stapsgewijs en zorgvuldig analyseren wat er mis is, determineren wat we willen herstellen en de zaak fixen. Dat geldt ook voor ons lichaam. Een gebroken been bijvoorbeeld is te genezen door het bot in de goede stand te zetten en te houden via een gipsverband. Een ontstoken blinde darm is te verwijderen. Onze analytisch vermogen is in staat om een probleem uiteen te nemen, te analyseren, te detecteren wat aangepakt dient te worden, oplossingen te bedenken en vervolgens te kiezen hoe, dat wat er mis of fout aan is, het beste opgelost kan worden.

Nagenoeg hetzelfde kunnen we doen bij andere mensen. Al moet daar een onderscheid gemaakt worden in de moederlijke en de vaderlijke wijze van probleem-oplossen. Een kind wat bij het spelen gevallen is en naar zijn/haar ouders rent, wil in eerste instantie getroost worden. Moederlijk getroost worden, met een liefdevolle arm om hen heen, een warm en volledig bijzijn en wellicht een troostende zoen op het voorhoofd. Is het kind eenmaal getroost en bedaard, dan kan een klap op de billetjes en een vrolijke noot er vaak voor zorgen dat ze weer blijmoedig aan het spelen gaan.

Een vader wil in dit soort gevallen de situatie meestal fixen, het ongemak oplossen. Hij komt veelal met een analyse, instructies en richtlijnen. “Je hebt ook niet de goede sneakers aan, en je moet je veters dubbel strikken anders struikel je er weer over. Je moet ook niet als een dolle achter die bal aan lopen Kijk waar de bal heen gaat, bedenk dan waar die zal komen en ga anticiperend alvast die kant oplopen”. Hij vergeet – gemakshalve? – dat deze vorm van een menselijk probleem oplossen effectiever is in fase twee van het probleem-oplossend proces…

Wake up call

De vierde categorie omvat problemen die er moeten zijn. Problemen die de bedoeling zijn. Problemen die er voor zorgen dat jouw reguliere denkpatronen en handelingsrepertoires niet meer werken. Problemen die aangeven dat de huidige wijze van denken en handelen niet meer toereikend zijn. Problemen die er voor zorgdragen dat je jouw denken en handelen fundamenteel dient te onderzoeken en te veranderen. Het zijn ware wake-up-calls. In de wetenschap worden deze problemen – of beter gezegd de veranderingen die dan nodig zijn – als derde orde veranderingen aangemerkt. Er dient structureel iets veranderd te worden qua denken en handelen. De problemen die aangeboden worden, zijn veelal ambigu en het is onontkoombaar dat jouw denken en handelen op een ander niveau dienen te komen en verder dienen te gaan dan de bestaande concepten en aanpakken.

Uitsmijter

Problemen zijn er altijd en overal. Problemen komen ook altijd op jouw pad, dat is nu eenmaal het leven. Het gaat er dan om hoe jij er mee omgaat. De uitsmijter en spirituele les in deze is: probeer als weldenkend mens – zeker als het een probleem bij een ander of in de organisatie betreft – altijd om onderdeel te zijn van de oplossing en niet een onderdeel te zijn of worden van het probleem…

Relaties

Relaties

door | Cultuur, Filosofie, Maatschappij, Persoonlijke ontwikkeling, Wijze van denken

Het bespreken van de relatie is, zowel business wise als persoonlijk, vaak een issue. Vele denken daarbij dat relaties in de familiesfeer en liefdesrelaties ongeconditioneerd horen te zijn. Welnu, er zijn altijd condities, in welke relatie dan ook. Het gaat er om of de condities redelijk of onredelijk zijn. Maar, wat voor jou redelijk is, hoeft dat voor een ander niet zo te zijn. En wat een ander redelijk vindt, hoeft dat niet voor jou te zijn. Ergo, er komen fricties… 

Transacties

Eén ding dient duidelijk te zijn. Tussen mensen zijn er altijd transacties. Mensen komen bij elkaar vanuit verschillende behoeftes. Als je samen wil leren, vorm je een groep. Als je samen wilt werken, idem dito. Mensen komen bij elkaar omdat ze fysieke behoeftes hebben, psychologische behoeftes, emotionele, sociale, economische of financiële behoeftes, Of een combinatie van al deze behoeftes bij elkaar. Mensen komen dan bij elkaar voor transacties, transacties die iedereen heeft te doen als hij of zij wat wil van een ander. Op de verschillende niveaus en aspecten in het leven zijn er verschillende soorten transacties.

High-tech instrument

Liefde is zo’n behoefte. Maar wat wij liefde noemen, is een soort zalig-zoete emotie binnen in jou. Misschien ervaar jij de situatie zo, dat je zonder de hulp van een ander niet die zoetheid van jouw emoties kan triggeren. Nu denk je misschien dat alleen met een bepaalde persoon die zoetheid van jouw emoties er kunnen zijn. De vraag is – of het nu het liefde is of haat, boosheid of angst, plezier of pijn – gebeurt dat binnen in jou of buiten jou?

Als er iets gebeurt binnen in jou dat een externe push nodig heeft, dan betekent dat dat je eigenlijk een soort low-tech machine bent. In vroegere dagen, als je een auto had, dan had je twee mensen nodig om deze te starten. Maar tegenwoordig, zelfs in extreme kou, start een auto gewoon. Dat zou ook zo met jou moeten zijn. Jouw lichaam is in wezen een high-tech instrument. Is het dan nu niet tijd – in deze periode van sophisticated technologie, high-tech automatiseringen en internet – dat je er gewoon en liefdevol kunt zijn? Niet vanwege een ander. Wat houd je tegen om gewoon liefdevol te zijn? Als je jezelf kunt brengen naar een blijmoedige geest en een liefdevol hart, dan kun je de verschillende transacties aangaan op een sensitieve wijze en charmante manier. Dat geldt voor alle relaties. Liefde is daarvan maar één aspect en die zit in jou.

Duurzame relaties

Een relatie is een transactie. Er is altijd iemand anders betrokken. Dat houdt ook altijd een compromis in. Geen enkele relatie is perfect, nergens ter wereld. Het is een kwestie van geven en nemen. Als het jou lukt om de relatie voor 51% in jouw voordeel te krijgen, dan doe je het heel goed. Soms valt het percentage in het voordeel van de ander uit en dan duw je het weer voorzichtig jouw kant op. Zo gaan transacties heen en weer.

Maar iedere transactie is enkel en alleen duurzaam en blijvend, als het voordelig is voor beide partijen. Of het nu de business markt betreft, een vriendschap of een huwelijk, een transactie is alleen duurzaam als het voordelig is voor beide partijen. Dus je moet er zeker van zijn – ook als de ander niet competent is om er van te profiteren of je moet de ander pushen om te profiteren – je moet er zeker van zijn dat de ander profijt heeft. Dat geldt ook in de business. Als je een ander als klant wil behouden, dan zorg je ervoor dat die profijt heeft, zelfs als die er niet om vraagt. Alleen dan zal een relatie duurzaam zijn.

Human Emoties en Gedachten

Het moet duidelijk zijn dat er in een relatie ook deze twee dingen spelen. Dat zijn humane emoties en gedachten, die spelen binnen in jou. Als dat zo is, wil je die dan plezierig of onplezierig houden? Als je die plezierig houd, dan zijn jouw emoties zoet. Als jouw emoties zoet zijn, willen mensen dan bij jou zijn? Natuurlijk, en je hoeft niets te doen om ze bij jou te hebben. Als jij een wonderbaarlijk iemand bent, dan ben je aantrekkelijk en wil iedereen graag bij je zijn. Je hoeft geen enkele druk uit te oefenen om ze bij jou te hebben. Zo worden relaties eenvoudig, en de relaties werken vóór jou en niet tegen jou. Als jouw gedachten blijmoedig en jouw emoties zoet zijn, dan werken relaties altijd. Omdat de ander dat wil, die wil bij jou zijn. Dus… maak je zelf aantrekkelijk.

Relationele Aspecten

In menselijke relaties spelen altijd vijf aspecten die elk hun eigen dimensie hebben. Zo is er het fysieke aspect, het mentale, het emotionele, het spirituele en het energie aspect.

Het fysieke aspect noemen we gemakshalve seksualiteit. Ieder voor zich dient te bepalen wat hij / zij met het lichaam wil doen. Dat geldt al eeuwen zo. Het dient – zeker in liefdesrelaties -onderling besproken te worden. Het is een persoonlijk proces dat niet echt geschikt is voor een publiek debat.

Het mentale aspect noemen we eenvoudigweg hebzucht. Je probeert iets toe te voegen aan jezelf wat (nog) niet van jou is. Een natuurlijk humaan proces want iedereen wil groeien en iets toevoegen wat hem / haar in de beleving vollediger maakt. Het kan erin uitmonden dat we iets hartstochtelijk willen bezitten, in pure hebzucht. Waarbij sommigen er op uit trekken met geweren en anderen met hun checkbooks…

Het emotionele aspect noemen we meestal liefde, een love affair of genegenheid. Of we zeggen dat iemand een soft spot heeft bij ons. Hoe dan ook, er gebeurt iets in jou. De Engelse gezegde is treffend: “You fall in love”. Iets in jou moet wegvallen, anders werkt het immers niet…

Bij het spirituele aspect spreken we van een soulmate, muze, engel, gids of guru, maar denken we ook aan een symbool, een god, en deities. Er zijn daar vele namen voor bedacht omdat dit verlangen, deze behoefte, kennelijk vele facetten kent.

Bij het energie aspect komen we op het terrein van partners, duo’s, kameraden, teams. Hier gaat het niet zozeer om de hoeveelheid van energie, maar veeleer om de intensiteit van de energie en de aandacht. Het gaat dan om een bepaalde gelukzaligheid en extase die jij in jezelf ervaart.

Onderzoek  5 Aspecten

Het zal duidelijk zijn dat juist bij een serieus liefdespaar, deze vijf aspecten in de relatie bewust onderzocht, helder gecommuniceerd en – met het nodige sensitiviteit, respect en charme – onderhandeld dienen te worden. Regelmatig, en ieder vanuit de eigen optiek en behoeftes…

Uitbundigheid

Uitbundigheid

door | Cultuur, Filosofie, Maatschappij, Persoonlijke ontwikkeling, Wijze van denken

Het leven heeft uitbundigheid nodig. Te veel informatie zonder ervaring zal uitbundigheid uitbannen. Een vals gevoel en verkeerde connotatie van alles wel te weten groeit dan sterk in jou. Dit wordt in de yoga traditie de dans van het intellect genoemd.

Het Intellect wil ontleden en weten

Het intellect dat alles wil ontleden en weten. Het intellect werkt als een scalpel. Maar het leven kun je niet kennen door het te ontleden, door het in stukken te hakken. Dat is wel de natuur van het intellect. En omdat het vele technologische voordelen biedt, valt er ook niet tegen te argumenteren.

Intelligentie

Onze intelligentie heeft vier fundamentele onderdelen. Eentje is Intellect. Je weet alles maar je eigenlijk weet je niets van het leven.

Het intellect is als een mes, een scalpel. Als je een bloem geeft aan een wetenschapper, dan snijdt deze hem open. En je komt dan heel veel te weten over de bloem, alleen heb je daarna geen bloem meer over. En als je iemand echt wilt leren, snijdt deze dan a.u.b. niet open. Alleen de materiële and fysieke zaken kunnen ontleed worden.

Nu willen we de hele wereld begrijpen door deze te ontleden. Maar, het intellect is een overlevingsinstrument. En overleven is alles wat ze kan doen. Intellect is alleen slim met veel info. Alleen met al die info en data zien jongeren er slim uit bij hun vrienden…

De realiteit is evenwel anders. Zoals de yogi dat uitdrukken: “You can only think from the data you already have. You can not think of anything new, it is not in the nature of thought. It can only recycle the past. What you think is your psychological drama, we don’t care much about that”.

Intellect is de dimensie van intelligentie die is bedoeld voor jouw zelfbescherming. Bouw een muur en voel je veilig en beschermd achter de muur, achter de door jouw zelf gekozen gevangenisstraf. En, wordt een muur te krap, dan zet je toch gewoon een nieuwe muur neer waar je je weer veilig achter voelt. Enzovoorts.

Identiteit

Identiteit is de tweede dimensie van intelligentie. Waar je je mee identificeert, jouw intellect functioneert daar omheen. Ben je geboren in Rotterdam en voel je je Rotterdammer, dan is alles aan Rotterdam geweldig. Zo ook voor Amsterdammers. Er gaat dan niets boven Amsterdam, die geweldige wereldstad. Hetzelfde geldt voor het geloof. Ben je Christelijk of Islamitisch opgevoed, dan gaat daar niet boven. Dan is dat het enige wat bestaat en waarnaar je leeft.

Het intellect functioneert alleen met de identiteit. Hoe contentieus en hoe gestaag jouw identiteit is opgebouwd, bepaalt de effectiviteit van jouw intellect. Het intellect werkt als een ontleed-mes. Je moet dus wel goed weten hoe je jouw intellect hanteert. Jouw identiteit houdt immers het intellect-mes vast.

Waarmee identificeer jij je? Het intellect identificeert zich daarmee. Het intellect doet alles om je te beschermen waarmee jij je identificeert. Als het intellect het mes is, is de identiteit de hand waarmee het mes wordt vastgehouden. Zonder de juiste educatie wordt er in de yoga traditie geen onderwijs gegeven. Zonder de juiste identiteit wordt het mes gescherpt en… kan ongelukken veroorzaken.

Terroristen

We praten veel over terroristen. Ze doen verschrikkelijke dingen. Maar wellicht is te begrijpen dat zij denken iets heel groots te doen. Zij werken voor God of Allah. Een betere werkgever bestaat er in hun ogen niet. Het zijn in wezen prachtige mensen, die bereid zijn te sterven voor waar ze in geloven. Iemand die bereid is te sterven voor zijn idealen, is een groots mens. Maar kijk naar de consequenties die eenvoudig veroorzaakt worden door een gelimiteerde identiteit. Deze identiteit hanteert het intellect, het mes dat alleen maar kan snijden om te ontleden en te verdelen.

Als mensen bereid zijn ergens voor te sterven, dan zijn ze ook bereid er voor te doden. Voor wat ze denken dat terecht is. Ze verwijzen daarbij naar het Heilige boek, daar staat alles in. Dat is hun waarheid, hun geheugen ook. De derde dimensie van intelligentie. Maar wellicht hebben ze in deze het verkeerde script gelezen, zijn ze verknipt door de scripties. Simpelweg vanwege hun gelimiteerde identiteit en beperkt geheugen – ze hebben vaak maar één boek gelezen – veroorzaken ze vreselijke dingen. Staan ze niet stil bij de consequenties…

Expansie

De vierde dimensie van intelligentie – de dimensie van onwetenheid – is bedoeld om uit te breiden, voor expansie. Iedereen wil groeien, zijn / haar mogelijkheden uitbreiden. Vooral deze dimensie van onwetenheid wordt dan grenzeloos onderschat. Het vertegenwoordigt de ware levenskracht en levensvreugde. Onwetendheid is de bron van creatie, de bron voor onmetelijke mogelijkheden. Het ongelimiteerd willen ervaren van het leven is voor ieder mens de bron van uitbundigheid, van expansie. Het is zoals de yogi zeggen: “Sensory body, If you are exuberant, your experiences expands and includes much more…“.

Supervoorspellers

Supervoorspellers

door | Creativiteit, Cultuur, Innoveren, Maatschappij, Strategisch denken, Teams

Politicoloog Philip Tetlock doet al dertig jaar onderzoek naar voorspellen. Onze wereld, stelt hij, hangt aan elkaar van voorspellingen. Het leuke van voorspellingen is dat je kunt testen of ze kloppen.

Experts

Dat is wat Tetlock deed met de voorspellingen van experts die voorspellen als dagelijks werk hadden. Jarenlang nam hij vragenlijsten af met vragen over van alles en nog wat. Hij publiceerde in 2005 de conclusies in zijn boek Expert Political Judgement.

Hij had iets verbijsterends gevonden, namelijk dat de gemiddelde expert net zo goed voorspelt als een chimpansee die dartpijltjes gooit. Die gooit bijna altijd mis, maar raakt soms per toeval de roos. Met andere woorden, die experts hadden net zo goed een muntje kunnen opgooien…

Daarbij kwam ook nog eens dat hoe vaker iemand in de media te zien was, des te slechter de voorspellingen. De talking heads van deze wereld als dartende chimpansees. Het is niet verrassend dat de media smulden van Tetlock’s onderzoek.

Vossen en egels

Maar één ding zagen de media over het hoofd en dat was dat in het onderzoek er een klein groepje was, dat beter voorspelde dan de chimpansee. Eén ding verenigde deze goede voorspellers en dat was twijfel. Ze waren – in de woorden van Tetlock – “vossen, geen egels”. Dat was een verwijzing naar een meer dan 2.600 jaar oud Grieks gedicht van Archilochus. “De vos weet veel dingen, maar de egel weet één groot ding”.

Egels twijfelen niet. Ze hebben één groot idee en uit dat idee volgen lekkere, ongenuanceerde uitspraken over de toekomst. Het maakt wel leuke tv, maar slechte voorspellingen. Vossen daarentegen twijfelen wel. Aan de wereld, die vol zit met onzekerheden, en ook aan zichzelf. Ze laten zich niet leiden door bepaalde starre ideeën over hoe de wereld zou moeten zijn, maar kijken naar gegevens en data die helpen te begrijpen hoe de wereld in elkaar steekt. Vossen doen het niet zo lekker op tv, maar ze zijn beter in voorspellen.

Supervoorspellers

Tetlock besloot om mee te doen aan de grootste voorspel-competitie ooit, georganiseerd door de Amerikaanse veiligheidsdienst. Met een team van vrijwilligers, allemaal van het type vos. In het eerste jaar van de competitie bleek al dat Tetlock’s team het veel beter deed dan de andere teams. Vier jaar lang, vijfhonderd vragen en meer dan een miljoen voorspellingen later, was het zeker. Zijn beste deelnemers hadden het zelfs vaker bij het rechte eind dan veiligheidsambtenaren die toegang hadden tot vertrouwelijke informatie.

Deze supervoorspellers waren niet per sé superslim, ook hadden ze lang niet altijd veel verstand van de onderwerpen die langskwamen. Hun banen hadden vaak ook weinig met voorspellen te maken. Er zat een filmmaker, een stijldanser en een computerprogrammeur bij. “Het gaat niet echt om wie ze zijn, maar om wat ze doen”, zegt Tetlock in het boek Supervoorspellers dat hij met journalist Dan Gardner schreef.

Hoe denken vossen?

Maar hoe denken die vossen dan? Kunnen we daar iets van leren? Deze vijf stappen helpen je op weg.

1. Wees je bewust van je eigen vooroordelen

We zijn geen neutrale informatieverwerkingssystemen. Sommig nieuws maakt ons blij, ander nieuws maakt ons bang. Dat ene feitje willen we maar al te graag geloven, terwijl we andere feiten het liefst meteen terzijde schuiven.

De eerste vraag die je jezelf moet stellen bij een bericht is dan ook: wat ervaar of voel ik hierbij? Neem bijvoorbeeld het bericht dat e-sigaretten gevaarlijke bijwerkingen hebben. Waarschijnlijk heb je hier direct een reactie op. Dit gebeurt in wat in het Human Design system instinctief / intuïtief wordt genoemd.

Mensen interpreteren informatie meer neutraal – meer rationeel – als het gaat om iets simpels als tandpasta of schoensmeer. Betreft het evenwel iets controversieels als de wapenwetgeving of belastingontduiking, dan beredeneren ze de feiten ineens toe naar hun eigen gevoel daarover, naar hun eigen standpunt.

Het laat zien dat we informatie niet alleen interpreteren met ons brein, maar ook met onze onderbuik en ons gevoel ergens over. Wat we zien als waar heeft – daarnaast – net zo goed te maken met de groep waar we onszelf toe rekenen. Dat blijkt keer op keer in onderzoek naar motivated reasoning.

Niemand is vrij van vooroordelen, dat is menselijk. Maar een vos is zich hiervan bewust. Het geeft de vos ook de nodige bescheidenheid, de gezonde zelftwijfel, die een vos behoedt voor zelfoverschatting.

2. Bekijk het probleem van alle kanten

Een echte vos laat zich niet leiden door zijn eigen vooroordelen, maar kijkt naar de feiten. Probeer dus niet te varen op dat ene tv-interview of krantenberichtje, maar verzamel zo veel mogelijk informatie. Ook als het van een bron komt die misschien niet bij jouw eigen overtuiging past. Of komt uit een vakgebied waar je misschien niet zoveel van weet.

Tegelijkertijd, wees op je hoede als iemand anders met een feit komt dat wel erg goed past bij zijn of haar positie. En neem de tijd, je hoeft niet één-twee-drie ergens iets van te vinden. Als je een probleem van meerdere kanten gaat bekijken, zul je ook zien dat de zaak al snel complexer wordt.

Vossen kunnen goed omgaan met een dergelijke complexiteit. Waar egels graag een passend narratief hebben, erkennen vossen dat de wereld nu eenmaal ingewikkeld is, en veranderlijk.

3. Verander van mening

Philip Tetlock gebruikt dit citaat in zijn boek. Het komt van John Maynard Keynes: “When the facts change, I change my mind. What do you do, Sir?” Het wordt je niet altijd in dank afgenomen als je verandert van mening. Je wordt al snel als onbetrouwbaar gezien. Vreemd eigenlijk. Want dat zou betekenen dat je op een gegeven moment altijd hetzelfde standpunt moet hebben. Ik ben blij dat ik al mijn meningen, die ik had in de pubertijd, niet hoef te verdedigen…

Tetlock vond dat de supervoorspellers – en met name de crème de la crème onder de vossen – niet te beroerd zijn om hun standpunten bij te stellen als dat nodig was. En ze geven ook toe als ze een fout hebben gemaakt.

4. Denk niet in zekerheden

Tot nu toe klinkt het misschien allemaal wat gratuit. Je hebt ergens een gevoel bij, het probleem is complex en de werkelijkheid verandert ook nog eens. Zo kun je toch nooit een uitspraak doen, over iets? Een zekere onverschilligheid ligt op de loer. Maar twijfelen is iets anders dan je schouders ophalen.

Mensen houden in de regel niet van onzekerheid. De mensheid heeft volgens Tetlock lange tijd vooral op twee koersen gevaren: of iets is zo, of iets is niet zo. Dat is logisch als je ziet hoe we vroeger leefden. Of iets is een bedreiging of iets is geen bedreiging. Alleen als iets onweerlegbaar daar tussen in valt, zetten we onze mentale wijzerplaat op: misschien. Toch is misschien juist vaak het goede antwoord.

En wat beslissingen betreft, vergeet niet dat wetenschappelijke kennis ook grenzen heeft. Er is op dit moment iets veel ergers gaande. De pandemie van een wereldwijd instortend economisch en sociaal stelsel. Je kunt belangen afwegen, een knoop doorhakken en dan lijk je een bepaald risico te accepteren. Daarbij spelen dan geen objectieve, maar subjectieve overwegingen een rol. Net als de keuze van het kabinet om juist een strengere koers te varen tijdens de corona crisis. De wetenschap kan daarbij informeren, maar de uiteindelijke keuze is een politieke.

5. Zoek mensen die denken als een vos

Misschien denk je, pfff… wat een werk. Dat klopt, het is best vermoeiend. Om echt een gedegen standpunt te ontwikkelen, moet je jezelf blijven informeren, accepteren dat je van mening kunt veranderen en continu bedenken hoeveel onzekerheid er is.

Heb je geen tijd om dit te doen, ga dan op zoek naar andere mensen die durven te twijfelen. Naar journalisten, wetenschappers, kennissen, waar je veel van kunt leren. Bekijk bijvoorbeeld eens Science Magazine. Bekijk STAT en FiveThirtyEight (met een logo van een vos). Daar krijg ik in ieder geval het gevoel evenwichtig geïnformeerd te worden, zonder dat de stukken mij een bepaalde kant opduwen.

Zoals al eerder gezegd: “Het gaat niet echt om wie ze zijn, maar om wat ze doen”, In het boek Supervoorspellers dat Tetlock en journalist Dan Gardner schreven, worden deze vijf eigenschappen beschreven.