+31(0) 6 53 24 78 44 info@denhoed-co.nl
VUCA

VUCA

door | Leiderschap, Maatschappij, Strategisch denken

De afgelopen decennia vinden we in de wetenschappelijke literatuur talloze termen die wijzen op een toenemend onvermogen de wereld te begrijpen en om te gaan met de dingen die om ons heen gebeuren.

Voorbeelden

Voorbeelden zijn:

  • ambiguïteit
  • onzekerheid
  • turbulentie
  • complexiteit en dynamiek
  • verstoringen door wicked problems
  • hypercompetitie
  • snelheidsmarkten
  • flux

Acroniem VUCA

Het acroniem VUCA wint aan populariteit als een term om de verschillende dimensies van deze oncontroleerbare omgeving te beschrijven. Wat is een VUCA-wereld en wat betekent Leiderschap in een VUCA Wereld? Wat zijn de implicaties voor het bedrijfsleven?

VUCA staat voor: Volatile, Uncertain, Complex en Ambiguous.

Laten we beginnen met het kort definiëren van de vier elementen:

Volatile

Vluchtigheid (Volatility) verwijst naar de snelheid van verandering in een industrie, markt of de wereld in het algemeen. Het hangt samen met fluctuaties in de vraag, markt-turbulentie en korte time-to-market. Hoe vluchtiger de wereld, hoe meer en sneller dingen veranderen.

Uncertain

Onzekerheid (Uncertainty) verwijst naar de mate waarin we de toekomst met vertrouwen kunnen voorspellen. Een deel van de onzekerheid wordt geassocieerd met het onvermogen van mensen om te begrijpen wat er aan de hand is. Onzekerheid is echter ook een objectieve eigenschap van een omgeving. Een omgeving is onzeker als deze geen enkele voorspelling toestaat, ook niet op statistische basis.

Complex

Complexiteit (Complexity) verwijst naar het aantal factoren waarmee we rekening moeten houden. Hoe meer factoren, hoe groter hun variëteit en hoe meer ze met elkaar verbonden zijn, hoe complexer een omgeving is. Bij een grote complexiteit is het nagenoeg onmogelijk om de omgeving volledig te analyseren en tot rationele conclusies te komen. Hoe complexer de wereld, hoe moeilijker het is om te analyseren.

Ambiguous

Ambiguïteit (Ambiguity) verwijst naar een gebrek aan duidelijkheid over hoe iets moet worden geïnterpreteerd. Een situatie is dubbelzinnig, bijvoorbeeld wanneer informatie onvolledig is, tegenspreekt of te onnauwkeurig is om duidelijke conclusies te trekken. Meer in het algemeen verwijst het naar de wazigheid en vaagheid in ideeën en terminologieën. Hoe meer ambigu de wereld, hoe moeilijker het is om te interpreteren.

In een VUCA wereld met een hoge mate van vluchtigheid, onzekerheid, complexiteit en vaagheid wordt het dus steeds moeilijker om lange termijn plannen te maken. Laat staan dat het zinvol is om deze tot in detail uit te werken…

VUCA-oplossingen

Als veel variabelen snel veranderen, dan dien je op een andere manier te gaan werken. Niet meer alles strak vastzetten maar juist flexibel en visionair zijn. Als leider dien je volgens de kenners te zorgen voor VUCA oplossingen, zoals:

  • Volatile > Vision: Visie creëren;
  • Uncertain > Understanding: Proberen de context te begrijpen;
  • Complex > Clarity: Helderheid verschaffen en het simpel houden;
  • Ambiguous > Agility: flexibiliteit inbouwen.

Het vergt van leiders capaciteit om te begrijpen in welke wereld we ons bevinden. Proberen helder te krijgen wat er aan factoren op de organisatie af komt. Maak een foto van de huidige situatie. Verschaf helderheid waar je naar toe wilt en wees flexibel in hoe dat te bereiken.

Zie ook: Leiderschap in een VUCA wereld

Duivelse dilemma’s

Duivelse dilemma’s

door | Filosofie, Leiderschap, Maatschappij, Organiseren, Strategisch denken

Elke discipline kent ze wel, duivelse dilemma’s. In het simpelste geval is het een kiezen tussen twee kwaden. Ga je bij een virus crisis als politicus nu voor de gezondheid van burgers of voor de economie? Amerikanen zeggen treffend: “dam if you do, damn if you don’t” oftewel, je doet het nooit goed.

Duivelse Driehoek

In de Economie kennen we de duivelse driehoek. Als er Vraag is, zal er Aanbod komen. Het derde element is dan Prijs. Bij overvloed aan Aanbod zal de Prijs dalen. Bij schaarste zal de Prijs stijgen. Sprekende voorbeelden daarvan zijn de Drooglegging in de USA en de drugshandel. In de Bedrijfskunde ontdekte Homan dat de effectiviteit van een verandering afhankelijk is van:

  1. Verander-ambitie
  2. De Verander-aanpak
  3. Contingency factoren (“als.., dan..”).

Drama Driehoek

In de psychologie kennen we de drama-driehoek met een Aanklager, een Redder en een Slachtoffer. Een ‘spel’ voor twee personen, maar ook voor groep. Aanschouw maar eens het spel van de Politici, de Deskundigen en de Ondernemers in de Corona-crisis.

 Bij Project Management illustreert de duivelse driehoek Kwaliteit – Tijd – Prijs het spanningsveld binnen projecten. Daar is evenwel een belangrijke element vergeten, namelijk dat opdrachten niet altijd in steen gebeiteld zijn. Noth’s duivelsvierkant gaat uit van vier variabelen: Opdracht, Geld, Tijd en Kwaliteit. Voor het MKB – onze ‘dozenschuivers’ – is een vergelijkbaar vierkant ontwikkeld met de elementen: Effectiviteit, Kwaliteit, Efficiëntie, Logistiek.

Ingewikkeld

Als iemand jou vertelt over een duivels dilemma, dan is deze vaak nog te bevatten om die als waar – en soms praktisch nuttig – te bestempelen. Deze is meestal nog binnen het gezichtsveld te plaatsen. Als jouw zicht breed genoeg is, kun je deze ook, zonder al te veel moeite te doen, handig hanteren. Dit doen we vaker dan we denken, en we zijn er soms zelfs goed in.

Het wordt pas ingewikkeld wanneer in een duivels dilemma de drie elementen op elkaar steunen. Dat komt omdat het derde element dan een driehoek vormt met de twee andere elementen, en je midden in de driehoek staat. Dat is zeker het geval wanneer het derde element boven jouw bewustzijnsniveau ligt. Overal waar je dan kijkt, vind je consistentie. Je zit netjes opgesloten in een duivelse driehoek.

Een voorbeeld

Denk eens aan: Inflatie, de Staat en Fiatgeld. Een diabolische driehoek van drie elementen waarvan enkel inflatie en de staat in ons gezichtsveld liggen. Laten we die even kort analyseren.

Ten eerste: het kleinste kind weet dat water bij de melk gieten, en die aangelengde melk dan toch voor dezelfde voedingswaarde verkopen, fraude is. Inflatie is dan ook niets anders dan het aanlengen van de monetaire melk. Het is pure diefstal die wij allen betalen in de vorm van hogere prijzen.

Twee is de staat. Dat element bevatten mensen al veel minder, omdat ze er op een rituele manier aan deelnemen. Elk verkiezingsjaar kiezen we zélf wie ons de volgende vier jaar gaat bestelen. We kunnen ons zelfs niet meer inbeelden dat er ook nog een alternatief bestaat. We beseffen niet dat ‘de staat’ een artificieel vehikel is dat destijds door ‘bankiers’ is opgericht, en wel om failliete koningen de kans te geven om hun schulden af te betalen die zij tijdens de vele oorlogen opliepen.

Maar de grootste illusie van allemaal is degene die buiten ons gezichtsveld ligt, en dat is de illusie van fiatgeld. Als je weet dat het onderpand van fiatgeld de staatsschuld is, dat het onderpand van staatsschuld op zijn beurt belastingen zijn, en belastingen bij wet enkel in fiatgeld van de centrale bank betaald mag worden, dan begin je pas te snappen hoe diep wij in deze duivelse driehoek gevangen zitten. Het geld waarmee wij betalen heeft onze eigen levensenergie als onderpand.

Andere illusies

Dit is niet de enige getrianguleerde illusies waarin we heden ten dage leven. Wat dacht je van de driehoek: Virussen – Angst – Vaccins? Of van Terrorisme – Schrik – Politiestaat? Of van Klimaat – Ontzag – Wereldregering? Of van Analfabeet – Vrees – Onderwijssysteem? Vier volstrekt ‘politieke’ en twijfelachtige, bijna ’valse’ problemen, die vervolgens échte reacties oproepen, waarna een (politieke) ‘oplossing’ wordt gepusht. Vaak is dat een oplossing die, nog vóór de verspreiding van de perceptie van het zogezegde ‘probleem’, al klaar lag.

Remedies

Wat is nu een gezonde remedie om uit de duivelse dilemma’s te geraken? De vriendelijke suggestie om ”er gewoon uit te stappen” is wel heel eenvoudig. De aansporing om, als het om situaties gaat, je niet op de problemen van de situatie te richten maar op wat jouw omgang ermee is, is misschien aardig bedoeld maar leidt niet altijd tot een reële oplossing.

Wat staat ons dus te doen? Een vierde element toevoegen – met als voorbeeld Innovatie bij een business driehoek zodat een ‘positief vierkant’ ontstaat: Product, Innovatie, Markt, Prijs – heeft geleid tot een Gelukkig Vierkant… Zou dat niet bij alle duivelse dilemma’s kunnen gelden? Accepteren ‘wat is..” en vandaar uit creatief een ‘vernieuwend’ element toevoegen?

Wetenschap is geloof

Wetenschap is geloof

door | Cultuur, Filosofie, Maatschappij, Wijze van denken

Dat wetenschap niet te rijmen zou zijn met geloof, is klinkklare onzin. Wetenschap zélf is een geloof, het geloof in causaliteit. Sinds de Schotse filosoof Hume namelijk, weten we al dat causaliteit radicaal onbewijsbaar is. Het is niet omdat fenomeen B telkens na fenomeen A verschijnt, dat daaruit noodzakelijkerwijze moet volgen dat A de oorzaak is van B. Dat is iets wat we aan die relatie zelf toedichten, meer niet. Na regen komt immers niet altijd zonneschijn?

Probleem

Het probleem is echter ernstiger dan dat. Als causaliteit inderdaad onbewijsbaar is, dan geldt dat voor alles, theorieën over causaliteit incluis. Als Hume namelijk gelijk heeft, dan kunnen we niet enkel niet bewijzen dat causaliteit zou bestaan, maar kunnen we zelfs niet bewijzen dat onze theorieën over causaliteit de werkelijkheid echt dekken. Dat is onze condition humaine: radicale onzekerheid en totale onwetendheid.

De Wetenschap

De moderne mens heeft in de 17e eeuw in haar arrogantie het idee opgevat dat de Wetenschap al die onzekerheden kan opheffen en wegwerken. We schoffelen het Humeaanse probleem even onder het tapijt en komen zo uit bij onbetwistbaar zekere waarheden en wetmatigheden. Die zijn exact en gelden voor de eeuwigheid. Het leven, dat wordt volledig biologisch uitgelegd en de dood, tja… niet. Dat is metafysica, en dat is niet wetenschappelijk.

Wetenschapsfilosofen als Schumpeter en Popper hebben nog meer kolen op het vuur. gegooid De hele Wetenschap met haar favoriete theorieën berust op geloven. Alleen als er een overduidelijk en overweldigend bewijs is dat het tegendeel waar kan zijn, kantelt een theorie. Het meest bekende voorbeeld uit de oudheid is wellicht Galileo. Iedereen geloofde destijds  – op last van Rome – dat de aarde plat was en het centrum van de wereld. Galileo werd in eerste instantie verbannen omdat hij stelde dat de aarde rond was, om de zon draaide en niet het centrum van de wereld was…

Echte vragen

Wetenschap is een onderzoeksgebeuren met soms heel strikte denk- en handelingsmethoden. Daarbij, geheel afhankelijk van de herkomst in plaats en tijd van de verzamelde gegevens en een eventueel gebruik van A.I., levert het bijna altijd een bias op. Een bias die niet echt geruststellend is en zekerheid geeft bij het bepalen van de toekomst of van succes bij een bepaalde keuze. 

De hele premisse waarmee hooggeleerden aan Wetenschap doen en zaken bestuderen, is niet wetenschappelijk. Kom mij dus niet lastig vallen met uw geloof in bepaalde theorieën en zeker niet in causaliteit. Het is nuttig, …voor materiële zaken. Een koe kun je inderdaad met een Haags Hopje opheffen, als de hefboom maar lang genoeg is. Maar op de echte vragen in het leven – “Waar gaat deze hele zwik heen, en wat is mijn rol daarin?” – heeft de Wetenschap geen antwoord.

Er zijn natuurlijk deterministen, die geloven (evenwel niet kunnen bewijzen) dat zulke vragen zinloos zijn. Dat elke gedachte, elke actie, zelfs het blote feit dat jij hier nu dit leest, geheel van te voren bepaald is. Opnieuw is dat niets meer dan een geloof. Determinisme, wanneer consistent toegepast, eindigt altijd in een oneindige regressie van oorzaken. Het zijn arrogante zeker-zijn denkers die vanzelf zullen uitkomen bij de impotentie – de zinloosheid – van hun eigen denken. Er is geen ontsnappen aan: wie doet alsof de basis van zijn denken geen enkel element van geloof bevat, gelooft tenminste dat.

Denken is impotent

Niet dat het denken van Hume en andere filosofen beter is. Alle denken is in wezen impotent. Het hele punt is dat de boel zo radicaal onzeker is, dat je verplicht wordt om te kiezen uit niets meer dan onbewijsbare speculaties. Pas dan kan het denken beginnen, als een soort creatieve beslommering of afleiding van wat impliciet al in het geloof vervat zat.

Nieuwe wijsheid?

Nieuwe wijsheid? Neen. Het bovenstaande is gewone, nuchtere, oude wijsheid. Van voor de tijd dat de Wetenschap een godsdienst op zich werd. Zo gezien zijn we er nu een stuk armer op geworden. We kunnen tegenwoordig alles verklaren, maar niets heeft nog echt zin.

Steeds meer mensen zoeken hun heil in de klassieke kijk op de wereld: één organisch geheel, waarin de mens zijn plaats moet zien te vinden. Het navigeren in zo’n wereld, de juiste keuzes proberen te maken – zeker bij belangrijke zaken als een partner, een huis, een baan, een carrière – zou dan horen te geschieden op basis van humaine gronden zoals gevoel, emoties, intuïtie, gut feeling, en in stringente gevallen op angsten en instincten…

 

Tools for Conviviality

Tools for Conviviality

door | Creativiteit, Duurzaam, Filosofie, Innoveren, Maatschappij, Strategisch denken, Wijze van denken

Ieder hulpmiddel die we als mens verzinnen om ons leven beter, goedkoper, makkelijker te maken, kan ons leven in vergaande mate gaan bepalen. Het daaruit voortkomende gemak maakt ons afhankelijk en vaak ‘gevangen’ en ‘onmachtig om op onze schreden terug te keren’…
(bron: Ivan Illic

Een ploeg

Gereedschap neemt mensen eerder over dan ze verwachten: “de ploeg maakt de mens de heer van zijn tuin, maar ook een vluchteling van de woestenij”. (Illich)

Een ploeg verandert de verhouding van mensen tot land dat eerder niet te bewerken viel. Voordat ze de ploeg hadden, leerden mensen ook in die woestenij te overleven. Of trokken ze verder, of stierven ze, of plantten ze zich minder voort. Een lot dat misschien niet te verkiezen viel.

Maar wie eenmaal een ploeg heeft, wordt afhankelijk van die ploeg en moet dus… de grond om gaan ploegen. Al snel is het geen vrijwillig hulpmiddel meer, maar een stuk gereedschap dat je móét gebruiken om mee te kunnen blijven draaien.

Onderwijs

De ploeg is dan nog een eenvoudig voorbeeld. Neem een complexere tool: het onderwijs. Net als de ploeg bracht onderwijs enorme vooruitgang, maar inmiddels betekent dat ook dat je niet meer zonder formele educatie kunt.

En als gevolg daarvan wordt het dus ook moeilijk om nog een goed leven te hebben als je geen diploma’s hebt. Je moet wel geschoold worden. En die scholing, die geeft mensen het gevoel dat hun eigen gedachten niet goed genoeg zijn. Het maakt ze afhankelijk en afwachtend. En daardoor gáán ze minder zelf nadenken.

Controle

‘Een stuk gereedschap’, zegt Illich, ‘kan uitgroeien tot iets waarover de mens geen controle meer heeft. Eerst wordt het de mens meester, vervolgens zijn beul’. Illich laat je beseffen hoe dit echt voor alles opgaat. Zelfs voor zulke vanzelfsprekend lijkende ‘uitvindingen’ als de gezondheidszorg.

‘Tools for conviviality’: dat zijn – in de meest simpele benadering – stukken ‘gereedschap’ die mensen zelf samen met elkaar kunnen maken en onderhouden en repareren en doorontwikkelen.

In plaats dat we afhankelijk worden van peperdure machines die alleen een enkeling, of iemand die je helemaal niet kent, nog weet te bedienen. En van bureaucratische instituten waar je geen grip meer op hebt, of waarin je verdwaalt.

Preventie

De gedachtelijn van Illich volgen betekent niet dat je als politicus of andere leider geavanceerde kankerbehandelingen nu maar moet afschaffen, maar het kan bijvoorbeeld wel betekenen dat je meer oog krijgt voor preventie, gewoon omdat dat een zoveel toegankelijker en meer ‘conviviale’ manier is om mensen gezond te houden.

Het betekent niet dat je elkaar niet zou moeten willen opleiden, maar het laat je wel vragen stellen bij de logge, bureaucratische leerfabrieken van nu. Het helpt het lerarentekort in het onderwijs verklaren op een diep-menselijk niveau: op de manier waarop we het nu organiseren willen de meeste volwassenen gewoon geen kennis overdragen aan kinderen.

Een simpeler bestaan

Dit boek laat je overtuigd kiezen voor een simpeler bestaan (en daarvan wordt je leven… simpeler). De tools die we verzinnen overmannen ons dus snel. Maar dat hóéft niet te gebeuren. Er zijn ook instrumenten die juist het beste uit onszelf halen. Wat als we die vooral zouden omarmen?

Illich lijkt door de decennia heen alleen maar meer gelijk te hebben gekregen. Binnen de lijntjes blijven rijden, remmen voor een voorligger: uw Tesla doet het voor u. Mag u het straks zelf nog wel?

Nut en noodzaak van geïnstitutionaliseerde wetenschap

Ivan Illich is per definitie kritisch op institutionalisering. Van alles, van onderwijs, van gezondheidszorg, van wetenschap.

‘De term [wetenschap] staat inmiddels eerder voor een instituut dan een persoonlijke activiteit, het oplossen van puzzels meer dan het onvoorspelbare creatieve handelen van individuen’, schrijft Illich bijvoorbeeld.

Vervolgens komt hij terug bij het overmeesterd raken door nog weer een hulpmiddel, waarvan mensen dachten dat ze er meester over waren: ‘Het institutionaliseren van kennis […] maakt mensen afhankelijk van kennis die voor hen wordt geproduceerd. Het verlamt de morele en politieke verbeelding.’

Wie zegt ‘de wetenschap zegt dat’ – of nog erger ‘dicteert’ – moet echt Ivan Illich lezen, om zich van die zelfgijzeling te bevrijden.

Managersfascisme

Managersfascisme, zo noemt Illich de toekomst waarin we, uit angst voor een ecologische apocalyps (de zorgen daarover speelden in 1973 net zozeer als nu) bureaucraten gaan laten bepalen welke economische groei nog acceptabel is, om de maximale industriële output te organiseren waaraan de planeet net niet ten onder gaat.

Illich beschrijft de slechtst mogelijke wereld die dan volgt: mensen die tot willoze slaaf worden gemaakt door en voor dit systeem, dat ons zou moeten dienen.

Liever wat meer zelfbeschikking? Het hele laatste deel van Tools for Conviviality gaat hierover. Hoe je juridisch en politiek de voorwaarden creëert om mensen zelf weer meer de kans te geven om zichzelf en hun tools naar eigen inzicht te ontwikkelen.

Wensen

Wat als blijkt dat het niet de grootste wens van mensen is om zo veel mogelijk te kopen en zo snel mogelijk op hun werk te komen?  En als dat feit – dat we meer zijn dan een consument en slaaf van onze tools – eens weer duidelijk zichtbaar wordt gemaakt door een politieke partij?

Wat als het idee dat technologische vooruitgang noodzakelijk en onontkoombaar is zou worden losgelaten in onze wetgeving en rechtspraak? Wat zou er dan overblijven van de dividendbelasting? Van belastingontwijking door megabedrijven? Van onderwijs, van de auto?

Gereedschapskist

Tools for Conviviality is een gereedschapskist om een radicaal ander soort toekomst mee te bouwen, juist omdat de vanzelfsprekendheid van complexe technologische vooruitgang en eindeloze economische groei wordt betwist.

Het verschil wordt op een lager niveau gemaakt. Het gebeurt op zolders waar mensen zitten te knutselen, en waar nieuwe dingen worden ontwikkeld en uitgeprobeerd. Het gebeurt in garages of lege kantoorpanden waar de nieuwe start-ups ontstaan. Het gebeurt daar waar mensen succesvol hun rijke verenigingsleven buiten de bbp-economie draaien zonder dat het journaal erover bericht…

Wetenschapsfilosofie

Wetenschapsfilosofie

door | Filosofie, Maatschappij, Wijze van denken

De wetenschap doet aannamen over hoe de wereld is, en hoe theorie zich verhoudt tot de werkelijkheid. De wetenschapsfilosofie is een discipline van de filosofie die zich bezighoudt met het kritisch onderzoek naar de vooronderstellingen, de methoden en de resultaten van de wetenschappen. Daarbij rekent ze behalve de natuurwetenschappen bijvoorbeeld ook de sociale wetenschappen, de psychologie en de economie tot haar studiegebied.

Twee taken

Wetenschapsfilosofie heeft zowel een normatieve als een descriptieve taak. De eerste leidt tot de eis van filosofische of epistemologische adequaatheid, dat een wetenschapstheorie overeenkomt met filosofische ideeën. De tweede tot de eis van historische adequaatheid, namelijk dat de beschrijving overeenkomt met hoe wetenschap werkelijk bedreven wordt. Thomas Kuhn maakte in The Structure of Scientific Revolutions duidelijk dat de nadruk van de eerste taak verschoof naar de tweede.

Kenmerken

Er wordt in de wetenschapsfilosofie onderscheid gemaakt naar de volgende vier kenmerken:

  • hoe of wat is het (in zichzelf)? – ontologische kenmerken;
  • hoe is het te kennen? – epistemologische kenmerken;
  • hoe is het te onderzoeken? – methodologische kenmerken;
  • hoe beïnvloeden het onderzoek, onderzoeker en de omgeving elkaar? – sociaal-filosofische kenmerken;
  • hoe wordt de wereld vanuit kennis ervaren? – empirische kenmerken.

De wetenschapsfilosofie vandaag de dag is nauw verwant met de ontologie en de epistemologie. Het poogt om tot een beschrijving te geraken over zaken als:

  • het karakter van wetenschappelijke uitspraken en concepten;
  • de wijze waarop ze worden ontwikkeld;
  • hoe de wetenschap de natuur verklaart, voorspelt en beïnvloedt;
  • methoden om de juistheid van informatie te bepalen;
  • de beschrijving en de toepassing van de wetenschappelijke methode;
  • de wijze van redeneren om tot gevolgtrekkingen te komen;
  • en de implicaties van wetenschappelijke methoden en modellen voor wetenschap en voor de maatschappij als geheel.

Filosofie

Elke wetenschap heeft een onderliggende filosofie, ook al wordt over het tegendeel beweerd. In de woorden van Daniel Dennett: “Filosofie-vrije wetenschap bestaat niet; er is hooguit wetenschap waarvan de filosofische bagage zonder verdere, nadere inspectie aan boord wordt gehesen”. De bekende natuurkundige Richard Feynman zei ooit: “Wetenschapsfilosofie is ongeveer even nuttig voor wetenschappers als ornithologie voor vogels.”

Empirisme

Een belangrijke plaats in de wetenschapsfilosofie wordt ingenomen door het empirisme, ofwel de opvatting dat kennis is afgeleid van hoe de wereld ervaren wordt. Wetenschappelijke uitspraken zijn onderworpen aan en afgeleid van onze ervaring of waarnemingen. Wetenschappelijke theorieën worden ontwikkeld en getoetst door experimenten en waarnemingen, via empirische methoden. Zodra deze waarnemingen in voldoende mate herhaalbaar blijken, geldt deze informatie als wetenschappelijk bewijs, waar de wetenschappelijke gemeenschap haar verklaringen voor de werking der dingen op baseert. Waarnemingen zijn echter ook cognitieve handelingen. Dat wil zeggen dat er een interactie is tussen wat wij waarnemen en ons begrip van de structuur van de wereld; als dit begrip van de werkelijkheid verandert, wordt schijnbaar ook iets anders waargenomen. Wetenschappers proberen waarnemingen in een samenhangende, consistente structuur onder te brengen door middel van inductie, deductie en quasi-empirische methodes en door gebruik te maken van essentiële conceptuele metaforen.

Wetenschappelijke onfeilbaarheid

Een kritische vraag in de wetenschap is, in hoeverre de huidige wetenschappelijke kennis een indicator is van wat werkelijk De Waarheid is ten aanzien van de fysieke wereld waarin we leven. De acceptatie van wetenschappelijke kennis als de absolute en onbetwijfelbare Waarheid (zoals in de theologie of ideologie) wordt sciëntisme genoemd. Lang niet iedereen meent dat wetenschap onfeilbaar is, en dat geldt zowel voor de wetenschappers zelf als voor leken. Wetenschap kan derhalve dus lang niet altijd een doorslaggevende rol spelen in het proces van besluitvorming door consensus waarin personen van allerlei morele en ethische standpunten tot overeenstemming proberen te komen over ‘wat de werkelijkheid is’. Met andere woorden, wetenschap kan niet de belangrijke scheidsrechter voor discussies zijn die sommigen graag zien. Wetenschap is soms partij, zoals de debatten over intelligent design, de opwarming van de aarde, kernenergie, nanotechnologie of homeopathie laten zien.

De wetenschappelijke methode

Paul Feyerabend beargumenteerde dat het onmogelijk is om met één beschrijving van de wetenschappelijke methode alle methoden en benaderingen van wetenschappers te omvatten. Feyerabend had bezwaren tegen het voorschrijven van een bepaalde wetenschappelijke methode, omdat elke methode leidt tot een belemmering en verkramping van het wetenschappelijk proces. Feyerabend stelde dat het enige principe dat de vooruitgang niet tegenhoudt is: “anything goes”.

Karl Popper benadrukte het belang van een kritische houding van wetenschappers en een daaraan gerelateerde kritische methode. Juist de dominante theorieën zouden aangepakt en tegen het licht gehouden moeten worden. Thomas Kuhn daarentegen dacht dat het voor de gewone wetenschapper volstaat om gebruik te maken van bestaande theorieën. Hij vond dat vooral deze verder ontwikkeld moesten worden en vooralsnog verdedigd dienden te worden. Beide waren zo overtuigd van hun gelijk dat zij de truc gemist hebben. De truc om wetenschap op groepsniveau te beschouwen. Door dat te doen merk je dat puzzels oplossen en een offensieve kritische houding prima en simultaan kunnen samengaan in de wetenschap. De kritieke vraag wordt dan: Hoe kun je de brug tussen deze twee slaan?”.

Feministische Filosofie

Volgens de feministische filosofie zou de wetenschappelijke methode niet gender-neutraal zijn. De methode is volgens feministen erg mannelijk van aard, vanwege de nadruk op rationaliteit, zakelijkheid en objectiviteit en het gebrek aan betrokkenheid. Gepleit werd voor nieuwe methoden – met name in de sociale wetenschappen – met minder aandacht voor individuele vragenlijsten, en meer voor onderzoekende vraaggesprekken, groepsdiscussies en een directe betrokkenheid.

Relaties

Relaties

door | Cultuur, Filosofie, Maatschappij, Persoonlijke ontwikkeling, Wijze van denken

Het bespreken van de relatie is, zowel business wise als persoonlijk, vaak een issue. Vele denken daarbij dat relaties in de familiesfeer en liefdesrelaties ongeconditioneerd horen te zijn. Welnu, er zijn altijd condities, in welke relatie dan ook. Het gaat er om of de condities redelijk of onredelijk zijn. Maar, wat voor jou redelijk is, hoeft dat voor een ander niet zo te zijn. En wat een ander redelijk vindt, hoeft dat niet voor jou te zijn. Ergo, er komen fricties… 

Transacties

Eén ding dient duidelijk te zijn. Tussen mensen zijn er altijd transacties. Mensen komen bij elkaar vanuit verschillende behoeftes. Als je samen wil leren, vorm je een groep. Als je samen wilt werken, idem dito. Mensen komen bij elkaar omdat ze fysieke behoeftes hebben, psychologische behoeftes, emotionele, sociale, economische of financiële behoeftes, Of een combinatie van al deze behoeftes bij elkaar. Mensen komen dan bij elkaar voor transacties, transacties die iedereen heeft te doen als hij of zij wat wil van een ander. Op de verschillende niveaus en aspecten in het leven zijn er verschillende soorten transacties.

High-tech instrument

Liefde is zo’n behoefte. Maar wat wij liefde noemen, is een soort zalig-zoete emotie binnen in jou. Misschien ervaar jij de situatie zo, dat je zonder de hulp van een ander niet die zoetheid van jouw emoties kan triggeren. Nu denk je misschien dat alleen met een bepaalde persoon die zoetheid van jouw emoties er kunnen zijn. De vraag is – of het nu het liefde is of haat, boosheid of angst, plezier of pijn – gebeurt dat binnen in jou of buiten jou?

Als er iets gebeurt binnen in jou dat een externe push nodig heeft, dan betekent dat dat je eigenlijk een soort low-tech machine bent. In vroegere dagen, als je een auto had, dan had je twee mensen nodig om deze te starten. Maar tegenwoordig, zelfs in extreme kou, start een auto gewoon. Dat zou ook zo met jou moeten zijn. Jouw lichaam is in wezen een high-tech instrument. Is het dan nu niet tijd – in deze periode van sophisticated technologie, high-tech automatiseringen en internet – dat je er gewoon en liefdevol kunt zijn? Niet vanwege een ander. Wat houd je tegen om gewoon liefdevol te zijn? Als je jezelf kunt brengen naar een blijmoedige geest en een liefdevol hart, dan kun je de verschillende transacties aangaan op een sensitieve wijze en charmante manier. Dat geldt voor alle relaties. Liefde is daarvan maar één aspect en die zit in jou.

Duurzame relaties

Een relatie is een transactie. Er is altijd iemand anders betrokken. Dat houdt ook altijd een compromis in. Geen enkele relatie is perfect, nergens ter wereld. Het is een kwestie van geven en nemen. Als het jou lukt om de relatie voor 51% in jouw voordeel te krijgen, dan doe je het heel goed. Soms valt het percentage in het voordeel van de ander uit en dan duw je het weer voorzichtig jouw kant op. Zo gaan transacties heen en weer.

Maar iedere transactie is enkel en alleen duurzaam en blijvend, als het voordelig is voor beide partijen. Of het nu de business markt betreft, een vriendschap of een huwelijk, een transactie is alleen duurzaam als het voordelig is voor beide partijen. Dus je moet er zeker van zijn – ook als de ander niet competent is om er van te profiteren of je moet de ander pushen om te profiteren – je moet er zeker van zijn dat de ander profijt heeft. Dat geldt ook in de business. Als je een ander als klant wil behouden, dan zorg je ervoor dat die profijt heeft, zelfs als die er niet om vraagt. Alleen dan zal een relatie duurzaam zijn.

Human Emoties en Gedachten

Het moet duidelijk zijn dat er in een relatie ook deze twee dingen spelen. Dat zijn humane emoties en gedachten, die spelen binnen in jou. Als dat zo is, wil je die dan plezierig of onplezierig houden? Als je die plezierig houd, dan zijn jouw emoties zoet. Als jouw emoties zoet zijn, willen mensen dan bij jou zijn? Natuurlijk, en je hoeft niets te doen om ze bij jou te hebben. Als jij een wonderbaarlijk iemand bent, dan ben je aantrekkelijk en wil iedereen graag bij je zijn. Je hoeft geen enkele druk uit te oefenen om ze bij jou te hebben. Zo worden relaties eenvoudig, en de relaties werken vóór jou en niet tegen jou. Als jouw gedachten blijmoedig en jouw emoties zoet zijn, dan werken relaties altijd. Omdat de ander dat wil, die wil bij jou zijn. Dus… maak je zelf aantrekkelijk.

Relationele Aspecten

In menselijke relaties spelen altijd vijf aspecten die elk hun eigen dimensie hebben. Zo is er het fysieke aspect, het mentale, het emotionele, het spirituele en het energie aspect.

Het fysieke aspect noemen we gemakshalve seksualiteit. Ieder voor zich dient te bepalen wat hij / zij met het lichaam wil doen. Dat geldt al eeuwen zo. Het dient – zeker in liefdesrelaties -onderling besproken te worden. Het is een persoonlijk proces dat niet echt geschikt is voor een publiek debat.

Het mentale aspect noemen we eenvoudigweg hebzucht. Je probeert iets toe te voegen aan jezelf wat (nog) niet van jou is. Een natuurlijk humaan proces want iedereen wil groeien en iets toevoegen wat hem / haar in de beleving vollediger maakt. Het kan erin uitmonden dat we iets hartstochtelijk willen bezitten, in pure hebzucht. Waarbij sommigen er op uit trekken met geweren en anderen met hun checkbooks…

Het emotionele aspect noemen we meestal liefde, een love affair of genegenheid. Of we zeggen dat iemand een soft spot heeft bij ons. Hoe dan ook, er gebeurt iets in jou. De Engelse gezegde is treffend: “You fall in love”. Iets in jou moet wegvallen, anders werkt het immers niet…

Bij het spirituele aspect spreken we van een soulmate, muze, engel, gids of guru, maar denken we ook aan een symbool, een god, en deities. Er zijn daar vele namen voor bedacht omdat dit verlangen, deze behoefte, kennelijk vele facetten kent.

Bij het energie aspect komen we op het terrein van partners, duo’s, kameraden, teams. Hier gaat het niet zozeer om de hoeveelheid van energie, maar veeleer om de intensiteit van de energie en de aandacht. Het gaat dan om een bepaalde gelukzaligheid en extase die jij in jezelf ervaart.

Onderzoek  5 Aspecten

Het zal duidelijk zijn dat juist bij een serieus liefdespaar, deze vijf aspecten in de relatie bewust onderzocht, helder gecommuniceerd en – met het nodige sensitiviteit, respect en charme – onderhandeld dienen te worden. Regelmatig, en ieder vanuit de eigen optiek en behoeftes…